به گزارش خطوط پروازی، استفاده از سنگ های نیمه قیمتی و وجود صنعت تراش این نوع سنگ‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد در شهرسوخته سیستان نشان ازتمدن بالا و پیشرفته این منطقه دارد.
الهام عامری این مطلب را در دومین نشست« کار گروه گوهر و بلور » که به همت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی پژوهشگاه مطرح کرد.
او استفاده از سنگ های نیمه قیمتی و وجود صنعت تراش سنگ‌های نیمه قیمتی در هزاره سوم پیش از میلاد در شهر سوخته سیستان را نشان دهنده تمدن بالا و پیشرفته این منطقه دانست و گفت: «با بررسی‌های انجام شده در منطقه مشخص شد که منشاء بسیاری از سنگ های بکار رفته در صنعت جواهرسازی شهرسوخته مربوط به کوه‌های اطراف و یا دلتای رودخانه هیرمند است که روزگاری در منطقه جریان داشته است.»
این پژوهشگر با بیان اینکه دو سنگ لاجورد و فیروزه که به یقیق منشاء اولیه آنها در منطقه نیست تصریح کرد: «به گفته باستان‌شناسان لاجورد از منطقه بدخشان تامین ، در شهرسوخته تراش اولیه و مجدداً به دیگر مناطق صادر می‌شده است.»
عامری با اشاره به اینکه برای فیروزه که فراوانی کمتری دارد چندین نظریه وجود دارد گفت: «منشأ این سنگ را از منطقه خراسان و یا منطقه کرمان می‌دانند که باید برای اثبات بررسی تطبیقی با نمونه‌های این دو منطقه انجام شود.»
پراکندگی عقیق در گستره جغرافیایی فرهنگ بلخی-مروی
حامد طهماسبی دیگر سخنران این نشست با بیان مطالبی در خصوص «پراکندگی عقیق در گستره جغرافیایی فرهنگ بلخی-مروی» گفت : عقیق به عنوان سنگ تزئینی و قیمتی در طول عصر مفرغ مورد استفاده قرار گرفته و وجود مهره های عقیق در گورهای فرهنگ بلخی-مروی نشانه استفاده از آن در محل را دارد.
او با اشاره به عقیق های خراش دار سندی شناسایی شده در استقرارهای فرهنگ بلخی-مروی که گواهی بر ارتباط و واردات از سند است افزود: «مهره های عقیق دو سر طلا و نشانه هایی مبنی بر استفاده از این سنگ به عنوان ترصیع اشیای فلزی، دلیلی بر تولید و کار بر روی عقیق در فرهنگ بلخی-مروی است.»
این پژوهشگر مهرهای دو سر طلا را دلیلی بر صادرات عقیق از فرهنگ بلخی-مروی به سایر مناطق دانست و تصریح کرد: «مطالعات تخصصی در مورد عقیق در عصر مفرغ و مسائل مربوط به این سنگ از جمله شیوه ساخت و تجارت آن، با تمام تلاش های صورت گرفته هنوز در ابتدای راه خویش قرار دارد.»
او گفت: «مواردی از قبیل معادن و منابع عقیق در عصر مفرغ ،مسیرهای تجارت عقیق، شیوه ساخت عقیق های خراش دار تمدن سند و شیوه ساخت عقیق های دو سر طلا فرهنگ بلخی-مروی در این حوزه نیاز به پژوهش و مطالعات باستان شناسی و میان رشته ای دارد.»
درادامه این نشست دلپسند، مدرس موسسسه گوهر شناسی در مورد «روش های آزمایشگاهی و میکروسکوپی شناسایی یاقوت های مصنوعی » سخن گفت.
او افزود: «نیاز است مبانی نظری و نیز تحول تاریخی و زمانی روش های مختلف تولید یاقوت های مصنوعی با دقت مطالعه و تاثیر آن بر تغییرات شیمیایی و فیزیکی مانند رنگ و شواهد میکروسکپی بر حسب زمان دسته بندی شوند.»
این پژوهشگر تصریح کرد: «در این راستا، شواهد تاریخی (استفاده از یاقوت های با تاریخچه مشخص) و نیز نوع تراش شاید بتوانند به ارائه یک الگوی زمانی برای انواع یاقوت های مصنوعی کمک کند.»
رشد کریستال یاقوت
فریبرز مسعودی استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره تاریخچه یاقوت های بدلی و روش های ساخت آن مطالبی را بیان کرد و با اشاره به رشد کریستال افزود: «مطالعات علمی در این حوزه با معرفی کلمه کریستال شروع و یک قرن بعد فرایند تبلور تعریف شد.»
او افزود: «نظریه های مدرن در مورد رشد بلور از قرن هجدم آغاز شد و در اواخر این قرن رشد بلورها از محلول های فوق اشباح صورت گرفت تا اینکه اوایل قرن نوزدهم تئوری های اندازه های بلور و بعد از آن اصل تقارن بلورها مطرح شد.»
او با اشاره رشد علمی و کارهای تجربی صورت گرفته در مورد بلورها گفت: «هزینه های ساخت یاقوت ها در ابتدا بالا بوده و تقریبا در قرن نوزده یاقوت های مصنوعی به بازار آمده اند.»
در ادامه این نشست میترا اعتضادی کارشناس موزه بانک مرکزی در باره روش های مواجهه با سنگ های نشانده از دیدگاه حفاظت و شناسایی سخن گفت و به مراحل مرمت کره جواهر نشان خزانه جواهرات ملی اشاره کرد.
همچنین میلاد نادری از پژوهشگاه مواد و انرژی در زمینه رشد بلور و کاربرد آن در صنعت مطالبی را ارائه داد.