به گزارش خطوط پروازی، فصل نخست بررسی‌های باستان‌شناسی فراگیر منطقۀ ریگان ـ فهرج با شناسایی 115 اثر و محوطه تاریخی و باستانی به پایان رسید.
شهرام زارع سرپرست گروه بررسی های باستان‌شناسی ریگان ـ فهرج با اعلام این خبر گفت: «طی این مطالعات که در چارچوب طرح تدوین اطلس باستان شناسی کشور و همسو با برنامه های «پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی» با مجوز پژوهشگاه میراث و پژوهشکده باستان‌شناسی انجام شد، 115 اثر و محوطه تاریخی و باستانی مورد شناسایی قرار گرفت.»
به گفته این باستان شناس، مطالعات باستان‌شناسی بم اگرچه دهه ها سابقه دارد، اما پس از وقوع زلزلۀ ناگوار سال 1382 تحول و تکاپویی به خود دید و تلاش های قابل توجهی به منظور شناسایی قابلیت های باستان شناسی در منظر فرهنگی بم صورت گرفت.
او تصریح کرد: «در این زمینه، تلاش های زنده یاد دکتر شهریار عدل پیشگام و راهگشا بود و پشتیبانی مدیریت های محوطۀ میراث جهانی بم و اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان زمینۀ انجام تحقیقات متعددی را فراهم آورد.»
زارع گفت: «مطالعات باستان‌شناسی در منظر فرهنگی بم نیز با افت وخیزهایی به موازات برنامه های آواربرداری، مستندنگاری و حفاظت و مرمت ارگ بم در جریان بوده است.»
او اظهار کرد: «هیئت حاضر طی سال‌های گذشته بخش قابل توجهی از شهرستان بمِ سابق، از تهرود و ابارق تا نرماشیر و قسمتی از فهرج، را به طور منسجم بررسی و مطالعه کرده و به طور موردی نیز آثاری را در نواحی فهرج و ریگان شناسایی کرده بود.»
به گفته او ، در همین چارچوب، بررسی های باستان شناسی ریگان-فهرج، ضمن تکمیل مطالعات این پهنه، زمینۀ تدوین برنامه های حفاظتی و نیز شناخت دقیق تر آثار این مناطق را فراهم خواهد کرد.
زارع با بیان اینکه در واقع، به رغم آنکه مطالعات باستان شناسی در مناطق ریگان و فهرج چندین دهه سابقه دارد اما تاکنون بررسی منسجم و نظام‌مندی انجام نگرفته بود تصریح کرد: «این در حالیست که طی سالیان گذشته در بیشتر نواحی استان کرمان بررسی‌های عمومی باستان شناسی انجام گرفته است.»
او گفت: «ریگان و فهرج در مجموع محدوده ای حدود 14 هزار کیلومتر مربع را شامل می شوند و در مرز کرمان و سیستان و بلوچستان واقع‌اند از این نظر، جنبۀ ارتباطی این مناطق نیز مهم است و محل تلاقی راه های کهن بوده اند.»
سرپرست هیأت باستان شناسی ، یکی از مشکلات بررسی باستان شناسی، در کنار گستردگی این منطقه را پراکندگی محوطه های باستانی در محدوده های کویری و مدفون شدن زیر شن های روان دانست و گفت: «از این رو شناسایی محوطه ها مستلزم بهره مندی از امکانات و تجهیزات مناسب است که متأسفانه چنانکه باید فراهم نبود.»
او افزود: «طی این مطالعات، تعداد 115 اثر اعم از تپه و استقرارگاه، محوطۀ باستانی و بناهای تاریخی مورد شناسایی و مطالعات مقدماتی قرار گرفت.»
به گفته این باستان شناس ، این آثار عمدتاً شامل تپه ها، استقرارگاه های موقت، محوطه های گسترده، قلعه ها، بناهای خشتی، اقامتگاه های رعیتی، گورستان و زیارتگاه، آسیاب آبی، کوره و نظایر اینها است.
او با بیان اینکه نتایج حاصل از بررسی حاکی از وجود آثاری از دوران پیش از تاریخ تا روزگار معاصر بوده است افزود: «به ویژه تراکم استقرارگاه های متعلق به دوران تاریخی-اسلامی چشمگیر است و بر تحول فناورانه در نظام آبرسانی و کشاورزی منطقه دلالت دارد.»
این باستان شناس افزود: «نام منطقه طی دورۀ اسلامی در لابلای متون کهن تاریخی و جغرافیایی نیز به روشنی بازتاب داشته و از جمله از ریگان، که ویرانه های آن چند دهه پیش در محل گزان خاست مکان یابی شد، به عنوان ولایتی آباد یاد شده است.»
زارع تصریح کرد: «محدودۀ بررسی این فصل در مجموع بر شمال شهرستان ریگان و به طور محدود در جنوب شهرستان فهرج متمرکز بود، اگرچه بازبینی هایی هم در محدودۀ بررسی فصول پیشین انجام شد.»
او افزود: «به طور کلی، استقرارگاه های این منطقه شباهت و پیوستگی قابل توجهی با بم دارند و به رغم تفاوت ها می توان آنها را در یک افق دید و مطالعه کرد.»
او افزود: «مناطق ریگان و فهرج که تا حدود یک دهه پیش جزء شهرستان بم به شمار می آمده اند از اواخر دهۀ 1380 در چارچوب تقسیمات جدید کشوری هر یک به عنوان شهرستانی مستقل شناخته شدند و امروزه مستقلاً دارای نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری هستند.»