به‌گزارش سفرنیوز، علی اسدی سرپرست هیئت کاوش باستان‌شناختی و تعیین عرصه و حریم «تنب پرگان» بستک هرمزگان، روز گذشته یکشنبه 18 تیر 96، در نشست گزارش‌به‌همکار که به‌همت پژوهشکده باستان‌شناسی در محل پژوهشگاه برگزار شد، با اعلام این مطلب افزود: «طی دو فصل کاوش باستان‌شناختی دو فرضیه رصدخانه و نیایشگاه برای این بنا مطرح شده است.»
او با اشاره به شناسایی تپه پرگان در سال 1384 در بررسی باستان‌شناختی شهرستان بستک گفت: «فصل نخست کاوش تپه پرگان در سال 1390انجام گرفت.»
او در ادامه به پژوهش و مطالعات صورت‌گرفته در فصل نخست کاوش در این محوطه اشاره کرد و افزود: «شکل ویژه تپه، شواهد وجود خندق، سفال‌های سطحی و سکه‌های ساسانی به‌دست‌آمده بیانگر تعلق تپه پرگان به دوره ساسانیان بودند که بررسی‌های دقیق‌تر این نظریه را تأیید کرد.»
این باستان‌شناس در ادامه به کشف سازه سنگی مدور روی تپه پرگان اشاره کرد که در فصل نخست کشف شده و اظهار کرد: «برای پی بردن به نوع کاربری سازه، دومین فصل کاوش در این محوطه انجام گرفت.»
او همچنین از وجود یک حصار خشتی مدور در اطراف بنای مرکزی خبر داد که دارای چهار نیم‌برج در جهات اصلی بوده و درنهایت تمام مجموعه با یک خندق در اطراف مورد حفاظت قرار می‌گرفته است.
اسدی، با اشاره به فعالیت‌های صورت‌گرفته در کاوش دوم این محوطه، افزود: «اگرچه در فصل نخست کاوش، محدوده تپه با درنظر گرفتن خندق اطرافش به‌کمک حصار و فنس مشخص شده بود، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه در ابتدای فصل دوم کاوش‌ها انجام گرفت.»
این باستان‌شناس، با اشاره به ایجاد 9 کارگاه لایه‌نگاری در اطراف تپه در این فصل، تصریح کرد: «با ایجاد دو کارگاه در شمال و جنوب کار آغاز شد و به‌مرور بر تعداد کارگاه‌ها به‌سمت مرکز افزود تا اینکه با سازه‌های معماری در مرکز برخورد کردیم.»
اسدی خاطرنشان کرد که از هر مرحله گسترش کارگاه‌ها عکس هوایی برداشته شده است.
او با اشاره به شواهد موجود که نشان از دو دوره‌ای بودن استقرار در این محوطه دارد، تصریح کرد: «دیوار و ظروف سنگی کشف‌شده در این محوطه مربوط به دوره دوم استقرار بوده و ربطی به کاربری نخست آن ندارد.»
او در ادامه یکی از پرسش‌های باستان‌شناسان را در کاوش‌های صورت‌گرفته، نبودِ پی برای بنای مدوّر ذکر کرد و افزود: «شواهد به‌دست‌آمده در فصل اول نشان داد که تپه پرگان تپه‌ای طبیعی است که روی بستری محکم از خاک‌ماسه سنگی بنا شده؛ ازاین‌رو، پی خاصی برای آن ساخته نشده است.»
اسدی، با نمایش گوشه‌ای از بازسازی‌های صورت‌گرفته در مورد شکل بنا، گفت: «بازسازی و شواهد معماری نشان می‌دهد که گنبدی مدور بر روی فضای مرکزی بنا و رواقی سرتاسری نیز در اطراف آن قرار داشته است.»
به‌گفته این باستان‌شناس، نتایج به‌دست‌آمده از فصل دوم کاوش تنب پرگان بیانگر سازه‌ای با شکل کاملاً مدور است که دارای نمونه مشابه و شناخته‌شده‌ای در معماری ساسانی نیست.
او با بیان اینکه کاربری بنا هنوز به‌صورت پرسش باقی مانده تصریح کرد: «یکی از فرضیه‌های موجود کاربری علمی برای بنا (رصدخانه) است که با توجه به حصار خشتی اطراف آن، که در هر ارتفاعی مانع از رصد نور در قسمت مرکزی است، مردود است.»
اسدی فرضیه دوم را نیایشگاه بودن بنای مدور عنوان کرد و گفت: «بنابر شواهد، این بنا به‌قطع مربوط به دوره ساسانی است که بناهای پرستشگاهی در این دوره از فارس تا خوزستان و هرمزگان معمولاً چهارطاقی با پلان مربع و گنبد مرکزی هستند و در بخش مرکزی آن مجمر آتشی وجود داشته است.»
او افزود: «برای نمونه، حوضچه سنگی را که در بخش مرکزی بنا وجود داشت به‌عنوان محل نگه‌داری آتش مقدس درنظر گرفته‌ایم که با توجه به تعلق این حوضچه به دوره دوم استقرار و ارتباط نداشتنش با بنای اصلی این مورد نیز قابل‌اتکا نیست.»
او در پایان تلاش برای بازسازی و ارائه گزارش تحلیلی در مورد بنا و انجام کاوش‌های آتی برای پی بردن به شواهد جدید را که کاربری بنا را مشخص می‌کنند از برنامه‌های گروه باستان‌شناسی اعلام کرد و گفت: «کاوش حصار خشتی بیرونی نیز می‌تواند در کاوش‌های آتی صورت پذیرد.»