به‌گزارش سفرنیوز، سیدمحمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، این مطلب را روز گذشته 2 خرداد 96، در نشست تخصصی «میراث معاصر» مطرح کرد. این نشست با حمایت بنیاد غیرانتفاعی فرهنگی و هنر معاصر خانواده فیض‌نیا در موزه ملی برگزار شد.
بهشتی، با اشاره اینکه در حوزه میراث‌فرهنگی یک سوءتفاهم بزرگ رخ داده، گفت: «این سوءتفاهم نسبتی است که بین موضوع میراث‌فرهنگی و زمان وجود دارد؛ چرا هر وقت صحبت از میراث‌فرهنگی می‌شود ما یاد زمان‌های دور می‌افتیم و هرچقدر این زمان دورتر باشد اهمیت موضوع هم برایمان بیشتر می‌شود؟»
او افزود: «یک شیء تاریخی اگر یک قرن قدیمی‌تر باشد پُرارزش‌تر است؛ دلیل آن اهمیت بسیار زیاد زمان تقویمی برای ماست.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با اشاره به این نکته که در زمان تقویمی همه‌چیز متریک است و این زمان واجد هیچ معنا و مفهومی نیست، افزود: «در زمان، وقت‌هایی هست که مهم است و البته وقت از جنس زمان تقویمی نیست.»
بهشتی با اشاره به واژه‌های «زمانه» و «روزگار» در زبان فارسی گفت: «واژه ”قرن“ و ”سده“ متریک است، اما ”روزگار“ و ”زمانه“ درواقع فاصله بین دو ارزش‌اند و متریک نیستند.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: «زمانه و وقت مختص انسان است و به همین دلیل انسان موجودی تاریخی به‌شمار می‌رود؛ این در حالی است که سایر موجودات فقط با زمان تقویمی سروکار دارند.»
او در ادامه به توضیح واژه «کهن» پرداخت و گفت: «این واژه در برابر ”کهنه“ قرار دارد و برخلاف اشیای کهنه که دورریختنی و بی‌ارزش هستند ”کهن بودن“نوعی ارزش است.»
بهشتی افزود: «یک شیء در ابتدای امر وجه کارکردی دارد و وقتی کهنه می‌شود وجه کارکردی خود را از دست می‌دهد؛ اما اگر با معنای کهن آشنا باشیم می‌دانیم که وجه کارکردی درواقع حجابی پیش روی این شیء است و وقتی وجه کارکردی از بین می‌رود حجاب برداشته می‌شود.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: «وقتی حجاب برداشته می‌شود، اگر ارزشی در شیء وجود داشته باشد، یعنی چیزی که در روزگاران به‌وجود آمده باشد، شیء ارزش می‌یابد و قابلیت تبدیل شدن به شیء موزه‌ای پیدا می‌کند وگرنه بی‌ارزش می‌شود.»
او از وجه کارکردی که معمولاً مربوط به زمان حال است به‌عنوان حجاب یاد کرد و گفت: «همه اشیای موزه‌ای روزی در زمان حال بوده‌اند.»
بهشتی، با مطرح کردن این پرسش که آیا در زمان حال چیزی هست که به روزگاران پدید آمده و واجد ارزش باشد، گفت: «آیا امروز ما امکانِ داشتنِ چنین بصیرتی را داریم که برای یافتن ارزش‌ها حجاب را کنار بزنیم؟»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با تأکید بر اینکه در زمان حال نیز آثار ارزشمند بسیاری وجود دارند که باید مانند شیء موزه‌ای به آن‌ها نگاه کرد، گفت: «بااین‌حال، در مورد وجود بصیرت لازم برای شناخت این ارزش‌ها در پس حجاب، تردید وجود دارد.»
او با بیان اینکه با دقت در تاریخی بودن که وجه تمایز انسان با سایر موجودات است اهمیت آثار معاصر بیشتر آشکار خواهد شد گفت: «تاریخی بودن یعنی هم‌اکنون در قید حیات بودن.»
او افزود: «بانوی 7هزارساله تهران که اسکلتش در موزه نگه‌داری می‌شود تاریخی نیست. این بانو یک شیء تاریخی است اما ما انسان‌های زنده، تاریخی هستیم و چون تاریخی هستیم پس زمان حال اهمیت زیادی پیدا می‌کند.»
بهشتی گفت: «درواقع به همان میزانی که گذشته به‌اعتبار کهن بودن اعتبار می‌یابد، زمان حال هم اهمیت زیادی دارد، مثل درختی سالم که زندگی‌اش به ریشه و برگ و بارش وابسته است و هر دو بسیار مهم‌اند.»
او تصریح کرد: «اگر ما اهل بصیرت باشیم و بتوانیم حجاب گفته‌شده را کنار بزنیم، هنر امروزی هم اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت، اهمیتی که اگر بیشتر از آثار دوران کهن نباشد کمتر هم نیست.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با ابراز تأسف از اینکه بی‌توجهی ما به ارزش آثار جدید باعث می‌شود بسیاری از این آثار ارزشمند از خاطره ما محو شوند یا از بین بروند، اظهار کرد: «تذکر ارزش‌ها و توجه به آن‌ها می‌تواند به ما در تولید و خلق آثار ارزشمند بیشتر کمک کند.»
هماهنگی گالری‌ها با ایکوم
احمد محیط‌طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم)، نیز در سخنانی گفت: «کمیته ملی موزه‌های ایران امسال به‌مناسبت روز جهانی و بزرگداشت هفته میراث‌فرهنگی تصمیم گرفت هماهنگی میان بخش مهمی از فضاهای فرهنگی شهر تهران (گالری‌ها) با کمیته ملی و موزه‌های کشور به‌وجود بیاورد.»
او افزود: «اگرچه فضای گالری‌ها بیشتر به هنر معاصر اختصاص دارد، اما برای نمایش و تعریف این هنر با میراث‌فرهنگی و گذشته خودمان کارهای هنری شاخص هنرمندان در حوزه‌های مختلفی مانند هنرهای بومی و اقلیمی در 28 گالری در تهران به‌نمایش گذاشته شده‌اند.»
تلفیق هنر مدرن با میراث‌فرهنگی و تاریخ
نیلوفر کرانی‌زاده، کارشناس‌ارشد اقتصاد هنر و مسئول هماهنگی این نشست، گفت: «این گردهمایی به‌نوعی نخستین گردهمایی در مورد پیوند میراث‌فرهنگی و هنر معاصر است که در سال‌های اخیر برگزار شده است.»
مسئول هماهنگی این نشست دلیل انتخاب موزه ملی ایران به‌عنوان محل نشست را معماری هنرمندانه فضا دانست و گفت: «فضای موزه تلفیقی از هنر معاصر و میراث کهن است و در کنار وجود گنجینه‌ای ارزشمند از آثار، نوع معماری بنا هم بسیار ارزشمند است.»
او با بیان اینکه در سال‌های اخیر هنر معاصر جایگاه خود را بین مردم پیدا کرده است گفت: «این در حالی است که متأسفانه میراث‌فرهنگی هر چه بیشتر مهجور شده است.»
کرانی‌زاده ازجمله ویژگی‌های آثار هنرمندان شاخص را که در داخل و خارج و کشور مورد استقبال قرار می‌گیرند نمایش موفق شاخصه‌های فرهنگی، میراثی و هویت ایرانی دانست و به‌عنوان نمونه به آثار پرویز تناولی و فرهاد مشیری اشاره کرد.
او خاطرنشان کرد: «میراث‌فرهنگی، هویت و تاریخ و فرهنگمان هر زمان که در هنر جلوه پیدا می‌کند هم به میراث‌فرهنگی ارزش بیشتری می‌دهد و هم به آثار هنری.»
نگاهی متفاوت به واژه «میراث معاصر»
مزدک فیض‌نیا، مدیر هنری بنیاد خانواده فیض‌نیا، در ادامه این نشست به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: «یکی از وظایف هر بنیاد غیرانتفاعی فعال در حوزه فرهنگ، ایجاد گفتمانی است که باعث باروری فرهنگی شود.»
او در توضیح «میراث معاصر» گفت: «معمولاً از واژه میراث برای میراث‌فرهنگی گذشته استفاده می‌شود و کمتر از این لغت برای میراث معاصر بهره می‌بریم که باعث ایجاد پرسشی بزرگ می‌شود که فقط به گذشته محدود نیست و به امروز و آینده نیز متصل است.»
او با طرح این پرسش که چگونه هنر معاصر می‌تواند با گذشته ارتباط داشته باشد و برای آینده تبدیل به میراث شود، گفت: «این پرسش دغدغه همه هنرمندانی است که در یک فرهنگ با تاریخ کهن زندگی می‌کنند.»
ساخت میراث ماندگار با تکیه بر سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی
پروفسور مارکو منگوزو (Marco Mneguzzo)، استاد تاریخ هنر معارف موزئولوژی مدیریت سیستم‌های نمایشگاهی در آکادمی برِرای ایتالیا، در ادامه این نشست، در سخنرانی خود با عنوان «هنر معاصر به‌مثابه یک میراث»، گفت: «برای ساختن میراثی ماندگار در زمان معاصر نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری است.»
او تأکید کرد: «هنر و فرهنگ به استعداد، افراد خوب، اطمینان، برنامه و حمایت نیاز دارد.»
او در ادامه مفهوم جهانی شدن را یک مشکل بزرگ سر راه هویت فرهنگی دانست و گفت: «در زمانی که هویت فرهنگی ما در خطر است باید از خود بپرسیم چه‌چیزی هویت ماست؟ و همچنین بر خصوصیات ویژه موجود در هویت فرهنگی خود تأکید کنیم.»
او با اشاره به دو بُعد درونی و بیرونی هویت گفت: «امروز دنیا با جهانی شدن ما را وادار به کار و فعالیت در عرصه بین‌المللی می‌کند و اگرچه هویت ملی ما در خطر است، این جهانی شدن می‌تواند باعث شکوفایی ما هم بشود.»
این استاد تاریخ هنر، با تأکید بر لزوم شناخت نقاط قوت خود، گفت: «ما باید بدانیم در این روزگار چه‌چیزی برای عرضه و صادر کردن داریم.»
مارکو منگوزو هنر معاصر را ابزار قدرتمندی دانست که زمینه ملاقات و رویارویی انسان را فراهم می‌کند و گفت: «هنر معاصر را شاید بتوان یک زبان بین‌المللی دانست و ساده‌ترین و مناسب‌ترین ابزار برای شناساندن امروز یک فرهنگ و جامعه به دیگران محسوب می‌شود.»
او در ادامه بر لزوم حمایت از فرهنگ ملی ایران در زمان حاضر تأکید کرد و گفت: «به‌جای اینکه همه توجه‌ها به ارائه یک مدل معطوف شود باید از کثرت آثار حمایت و این مجموعه متکثر را با یک وفاق بین‌المللی همسو کرد.»
معرفی آکادمی 250ساله بررا در میلان
آخرین سخنران این نشست فرانسو ماروکو (Franco Marrocco)، رئیس آکادمی بررا، بود که به‌معرفی این آکادمی پرداخت و گفت: «در آکادمی 250ساله هنرهای زیبای بررا در میلان 10 رشته وجود دارد که همه نیازهای مطرح‌شده در زمینه هنر را به‌صورت جامع پوشش می‌دهد.»
او با اشاره به اینکه 4900 دانشجو از 45 کشور در این آکادمی مشغول به تحصیل‌اند، گفت: «حضور دانشجوها از کشورهای مختلف مانند ماده‌ای است که می‌تواند برای تعلیم به‌کار رود و درواقع برای ما مانند یک آزمایشگاه فکری است، چراکه ما فکر می‌کنیم با شناخت دیگران می‌توانیم خودمان را بهتر بشناسیم.»
او افزود: «در این آکادمی برای همه دانشجوها از یک شیوه مشابه استفاده نمی‌شود بلکه براساس نیاز و مطالبات هر دانشجو به او آموزش داده می‌شود.»