به‌گزارش سفرنیوز، این دو عامل عبارت‌اند از تغییر رویکرد دولت و ناپایبندی به برجام که هر دو درصورت تغییر دولت می‌تواند رخ دهد. دکتر پژمان عبدالمحمدی، استاد مدرسه اقتصاد لندن (LSE) که پیش‌تر استاد علوم سیاسی و مطالعات خاورمیانه نیز بوده است، در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» کارنامه چهارساله دولت را در زمینه گردشگری مطلوب می‌داند و معتقد است درصورت تغییر دولت و رویکرد آن به گردشگری این صنعت متأثر خواهد شد.
*. آقای عبدالمحمدی، رویکرد دولت روحانی چگونه توانست منجر به رشد گردشگری در ایران شود؟
دولت حسن روحانی به‌همراه وزارت خارجه آقای ظریف موفق شد در طول چهار سال تأثیراتی از نظر بین‌المللی روی تصویر ایران در جهان بگذارد و تصویری را که برای برخی از شهروندان خارجی برای آمدن به ایران نگران‌کننده بود تا حدودی بهبود ببخشد.
*. به‌نظر شما تا چه میزان صنعت گردشگری ایران از انتخابات متأثر خواهد شد؟ آیا تغییر دولت منجر به تفاوت در میزان گردشگران ورودی در بلندمدت یا کوتاه‌مدت می‌شود؟
به‌نظر من این انتخابات یکی از انتخابات مهم ایران خواهد بود و طبیعتاً اینکه چه‌کسی رئیس‌جمهوری شود، بر وجهه کشور در جهان اثر خواهد گذاشت و طرز برداشت توریست‌ها در جهان را متأثر خواهد کرد. بنابراین تغییر در دولت روی گردشگری مؤثر خواهد بود. کارنامه چهارساله دولت آقای روحانی دست‌کم در مورد توریسم کارنامه مطلوبی بوده و ازاین‌رو، گمان می‌رود که اگر این دولت چهار سال دیگر به‌کار خود ادامه دهد، بتواند صنعت گردشگری را نیرومندتر کند. در مورد کاندیداهای دیگر مشکل است که بخواهیم در این زمینه پیش‌بینی کنیم، زیرا اطلاعات خاصی در این خصوص وجود ندارد. بااین‌همه می‌توان گفت اگر آن‌ها نیز روند سیاست خارجی آقای روحانی یا دست‌کم نزدیک به آن را ادامه دهند، گردشگری می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. اما اگر سیاست خارجی و طرز بیان، سخن و روابط بین‌الملل با جهان تغییر اساسی پیدا کند و روابط بخواهد به‌سمت ایزوله شدن یا بسته شدن حرکت کند، می‌تواند تأثیر منفی بر گردشگری بگذارد. در پاسخ کوتاه‌مدت یا بلندمدت بودن نیز می‌توان گفت اگر آقای روحانی به ریاست‌جمهوری انتخاب شود، به‌نظر من توریسم در کوتاه‌مدت با رونق همراه خواهد بود و اگر ایشان انتخاب نشوند و پیروز انتخابات کسی باشد که رویکرد او را ادامه ندهد در کوتاه‌مدت کاهش گردشگری را تجربه می‌کنیم.
*. با توجه به اینکه یکی از شروط لازم برای رشد صنعت گردشگری جذب کشورهای همسایه و منطقه خاورمیانه است، ارتباط با کشورهای منطقه در آینده چه تغییری خواهد کرد؟ آیا تغییر دولت در ایران موجب خواهد شد روابط با همسایگان و درنتیجه پذیرش گردشگران خارجی از این کشورها تحت تأثیر قرار گیرد؟ این مسئله مخصوصاً در مورد عربستان مهم است. با توجه به ماجرای حمله به سفارت این کشور در ایران و کاهش ورود گردشگران از این کشور (حتی شیعیان این کشور)، آینده چگونه خواهد بود؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌های توریسم برای ایران کشورهای همسایه است. توریسم خاورمیانه می‌تواند مرکز مهمی برای ایران باشد؛ از طرفی روابط با همسایگان در این راستا بسیار مهم است. به‌ویژه برای جذب گردشگران در خاورمیانه توریسم مذهبی می‌تواند بسیار مهم باشد. ایران چه در مشهد و چه در قم و جاهای دیگر امکان این را دارد که گردشگری مذهبی را تقویت کند. در مورد گردشگران شیعه می‌توان گفت طبیعی است که تنشی که درحال‌حاضر وجود دارد به گردشگری ایران آسیب می‌زند. یکی از این موارد کمتر آمدن توریست‌های اهل‌سنت خاورمیانه به ایران است که الآن کمتر شده و دیگر اینکه شیعیان عرب کمتر راغب باشند به ایران سفر کنند یا دولت‌های آن‌ها برای آنان مشکل ایجاد کنند. بنابراین اگر روند سیاست خارجی ایران در خاورمیانه به‌سمت کاهش تنش و بهبود روابط با کشورهای همسایه پیش برود، می‌تواند موجب شود که صنعت توریسم رشد داشته باشد. بااین‌حال، علاوه‌بر کشورهای عربی، ایران می‌تواند در میان کشورهای همسایه روی ترکیه نیز سرمایه‌گذاری کند. در شرایط کنونی و به‌رغم پایین بودن شرایط امنیتی ترکیه، هنوز گردشگران از ایران به ترکیه می‌روند. ایران باید برنامه‌ای بریزد تا بتواند در آینده 10 تا 20ساله توریست‌های ترکیه‌ای را به ایران بیاورد که نگرشی بلندمدت است.
*. آینده برجام درصورت تغییر دولت در ایران چه خواهد بود؟ آیا صنایع ایران ازجمله صنعت سفر متأثر خواهند شد؟
طبیعی است که برجام موضوع مهمی است که به توریسم و بهبود وجهه ایران کمک کرد. اگر دولت ادامه پیدا کند، فکر می‌کنم در برجام تغییری اساسی ایجاد نشود. درواقع اینکه بگوییم با تغییر دولت برجام ضربه قوی خواهد خورد دشوار است. فکر می‌کنم تنها چیزی که می‌تواند به طور واقع‌گرایانه اتفاق بیفتد این است که درصورت تغییر دولت، برجام چه از طرف واشنگتن و چه تهران، می‌تواند با دست‌انداز یا ترمزی مواجه شود و ایران را از باز شدن صنعت و اقتصاد به‌سمت غرب دور و برعکس پای چین و روسیه را از نظر اقتصادی و صنعتی در ایران قوی‌تر کند.
*. از نظر اقتصادی ایران برای اینکه بتواند درآمدهای ارزی خود را افزایش دهد و تا حدودی هرچند اندک، وابستگی خود را به نفت کاهش دهد، باید بر صنایعی همچون گردشگری تمرکز کند و البته ظرفیت‌های موجود را دارد، اما با مشکلاتی به‌ویژه در جلب گردشگران غربی که مخارج بیشتری نیز می‌کنند روبه‌روست. چه راههایی می‌تواند در جذب آن‌ها مؤثر باشد؟
این پرسش بسیار مهم است. به‌نظر من ایران نیاز دارد در طول یک پروژه 25ساله اقتصاد خود را از نفت و گاز جدا کند و به انرژی‌های طبیعی وابسته نباشد. در این میان توریسم یکی از مهم‌ترین موارد است. ایران ظرفیت‌های بسیار زیادی برای جذب گردشگران جهانی دارد که ازجمله می‌توان به تخت جمشید و پاسارگاد، شهرهای تاریخی همچون کرمان، شیراز و یزد، معابد زرتشتی و شوش اشاره کرد. ازسوی دیگر تاریخ ایران غنی است و شهرهایی مانند اصفهان و تبریز، کاشان و تهران پتانسیل زیادی برای جذب گردشگر دارند که می‌توانند درآمد سرانه ملی کشور را با توریسم منسجم از کشورهای پیشرفته افزایش دهد. طبیعی است که این امر مستلزم برخی تغییرات ساختاری و برخی سیاست‌های مقطعی است. سیاست‌های مقطعی که می‌تواند سریع‌تر لحاظ شود، ایجاد ارتباطات و تبلیغات مفید و مؤثر در کشورهای پیشرفته است تا تصویر ایران را در این کشورها بهبود بخشد. ایران باید ارگان‌های مهم تبلیغاتی داشته باشد تا توریسم ایران را ارتقا دهد که درحال‌حاضر ضعیف است.
می‌توان با ایجاد مرکز توریستی، ارتباطات مهم با دانشگاه‌ها، استان‌ها و شهرداری‌های کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی به این امر کمک کرد. البته در این مورد باید بیزینس و دیپلماسی توأم عمل کند. از لحاظ ساختاری مسائلی هست که می‌تواند توریسم به‌ویژه گردشگران غربی را با محدودیت‌هایی روبه‌رو کند. برخی محدودیت‌های اجتماعی که می‌تواند تأثیر منفی بر گردشگری بگذارد هنوز وجود دارد. ایران در طول یک برنامه 25ساله باید در این موارد فکر و با سیاست‌اندیشی راههایی پیدا کند تا بتواند شهروندان خارجی به‌ویژه شهروندان کشورهای پیشرفته را که مخارج و سرمایه‌گذاری بیشتری می‌توانند در ایران انجام بدهند، جذب کند.
مسئله دیگر در مورد توریسم این است که کیفیت هتل‌ها، هتل‌داری، بهداشت، کیفیت سازمان دادن ارتباطات و حمل‌ونقل باید بالا برود؛ زیرا یک توریست متوسط‌به‌بالا بسیار حساس است که تمام این موارد به‌خوبی رعایت شود. بنابراین به یک نیروی منسجم داخلی نیاز است تا بتواند زیرساخت‌های توریسم ایران را ارتقا دهد. من مطمئنم ایران در زمینه گردشگری می‌تواند به افق‌هایی برسد که هیچ کشور دیگری در خاورمیانه ظرفیت آن را ندارد. به طور کلی، فکر می‌کنم ایران برای اینکه بتواند در گردشگری موفق‌تر باشد نیاز دارد جایگاه خود را در آسیا از نظر کسب‌وکار تثبیت کند؛ یعنی باید نشان دهد که المان یا عنصر پارسی در آسیا وجود دارد و باید از ظرفیت دوجانبه ایران بهره گیرد. درواقع ایران می‌تواند در مورد کشورهای همسایه و خاورمیانه از ظرفیت‌هایی همچون مرکز شیعه بودن و یکی از کشورهای مهم اسلامی بودن استفاده کند و از طرف دیگر در مورد کشورهایی مانند آسیای شرقی و مرکزی از ظرفیت‌های پارسی بودن و ایرانی بودن بهره ببرد و آن‌ها را با این دید جذب کند. باید به این مسائل توجه کرد تا اقتصاد ایران بتواند از مزایای گردشگری بهره‌مند شود.