به گزارش سفرنیوز ، استان اردبيل از ديرباز به عنوان يكي از كانون‌هاي آفرينش صنايع دستي مطرح بوده است.
هنرهاي دستي كه در طول قرون و اعصار با حفظ سنت‌هاي اصيل در كوران پديده‌ها و جلوه‌هاي طبيعت و تاريخ، مراحل شكل‌گيري خود را طي كرده و با اعتقاد، بينش، انديشه، آداب و رسوم، محيط زندگي و شيوه معيشت مردم درهم آميخته است.
از گذشته‌هاي دور توليدات متنوعي از هنرهاي دستي صنعت گران اين خطه عرضه مي‌شد و بر اين اساس بازار اردبيل با نام پيشه‌ها و حرفه‌هاي مختلف نامگذاري شده بود كه هم‌اكنون تك مانده‌هايي از اين صنعتگران در راسته‌ها ، سراها و تيمچه‌ها به خلق آثار دستي و رفع نياز روزمره مردم مشغول هستند.
اما رشته‌هايي از هنرهاي دستي صنعت گران اردبيلي نيز هست كه در گذر زمان به دست فراموشي سپرده شده و درحال حاضر منسوخ گشته است كه به برخي از اين هنرهاي از ياد رفته گذرا اشاره مي‌شود.
* شالبافي *
يكي از رشته‌هاي نساجي كه از ادوار گذشته در مناطق مختلف شهري، روستايي و عشايري استان اردبيل رايج بوده شالبافي است كه توليدات حاصل صنعت دستي به عنوان مصارفي از جمله تهيه لباسهاي مردانه و تن پوشهاي زنانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
توليد شال در بين عشاير و مناطق روستايي با استفاده از دار افقي ساده و بصورت تك رنگ و معمولا از پشم شتر و بندرت از پشم گوسفند و در مناطق شهري با استفاده از رنگهاي متنوع و با طرح و نقش زيبا و با استفاده از دستگاه شال بافي توليد و عرضه مي‌شود.
شالبافي از جمله صنايع دستي سنتي و بومي استان اردبيل است كه هم‌اكنون بطور كلي منسوخ گشته و تنها نام و نمونه‌اي از آن به يادگار مانده است.
شهرستان خلخال در استان اردبيل يكي از عمده‌ترين مراكز توليد شال در اين استان بوده و از اساتيد بنام اين شهرستان مي‌توان مرحوم زنده ياد استاد سعدالله علي‌قلي‌زاده را نام برد.
* مسگري *
ظروف مسي تا دهه‌هاي اخير جزو ملزومات اداري و مورد نياز و مصرف منازل ايرانيان بوده و اكثر شهرهاي بزرگ بازاري تحت عنوان بازار مسگران را در دل خود جاي داده بودند.
در حال حاضر از بازار مسگران اردبيل جز نام، چيزي به يادگار نمانده و ديگر از صداي چكش استادكاران و مسگران خبري نيست.
از اساتيد مسگري اردبيل كه در سن كهولت بسر مي‌برند مي‌توان استاد رحمان آفتابي آذر را نام برد.
* رنگرزي سنتي (گياهي) *
زماني صداي كوره رنگرزان به همراه بو و بخار پاتيل‌هاي رنگرزي در دل محلات مي‌پيچيد و كوچه‌هاي تنگ و خلوت شب شهرها و روستاها تلاشهاي بي‌وقفه و شبانه روزي صنعتگران رنگرزي را آشكار مي‌كرد.
شهر اردبيل كه بيشترين حجم فعاليت‌ها و كارگاههاي رنگرزي سنتي را به خود اختصاص داده بود، چند سالي است اغلب فعاليت‌هايش تعطيل شده است.
از هنرمندان عرصه رنگرزي سنتي اين خطه مرحوم زنده‌ياد استاد فيض الله وثوق ايراني را مي‌توان نام برد كه تلاش وافري را در حفظ و احياي صنعت رنگرزي در اردبيل از خود نشان دادند.
* اوجاق قراقي (كناره اجاق) *
از بافته‌هاي سنتي مرسوم در بين عشاير ايل سون دشت مغان در استان ارديبل زير اندازهاي موسوم به اوجاق قراقي بوده بطوري كه از نام آن پيداست به عنوان زيرانداز در كنار اوجاق‌هاي عشايري مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
بافت و توليد اين صنايع دستي سالهاست بدست فراموشي سپرده شده و بافته هاي بجا مانده به عنوان آثار نفيس در بازار خريد و فروش مي‌شود.
* تنورسازي *
از حرفه‌هاي رايج در استان اردبيل تا دهه‌هاي اخير تنورسازي بوده است كه درحال حاضر اين رشته منسوخ و تنها پيرمردي كهنسال از ديار اردبيل بنام استاد احمد قهرماني هم‌اكنون به اين حرفه اشتغال دارد.
* آهنگري سنتي *
روزگاري كليه ابزارآلات مورد نياز شهرنشينان، روستاييان و عشاير را كارگاههاي آهنگري سنتي تهيه و تامين مي‌كردند.
توليد انواع داس، تبر، چاقو، گاوآهن، زنجير و دهها صنعت دستي از توليد كارگاههاي آهنگري محسوب مي‌شد.
شهرهاي اردبيل، مشگين شهر، خلخال و نمين از جمله مراكز مهم كارگاههاي آهنگري سنتي به شمار مي‌رفتند.
درحال حاضر اكثر كارگاههاي سنتي تعطيل و از هنرمندان و صنعت گران اين حرفه تنها مي‌توان استاد محمد قليزاده را نام برد.
* سراجي (ساخت و توليد يراق آلات و زين اسب) *
اين رشته سالهاست منسوخ و كارگاههاي توليد يراق و زين و برگ اسب تعطيل شده است و از هنرمندان و صنعتگران اين رشته مي‌توان استاد لطيف اعلايي را نام برد.
كارشناسان مي‌گويند با شناسايي عوامل ركود و زوال صنايع دستي ، بررسي راههاي احيا و حفظ رشته‌هاي رو به زوال، ترويج فرهنگ ملي، تبادل اطلاعات تجاري ، فني و هنري و فرهنگي به متقاضيان داخلي و خارجي گامهاي مثبتي در راستاي رونق اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و هنري صنايع دستي و احياي دوباره آنها مي‌توان برداشت.
مدير صنايع دستي استان اردبيل در اين‌باره به خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت: استعداد و خلاقيت مردم اين ديار را پاياني نيست و گنج بي‌زوال هنر و صنعت پشتوانه سرفرازي و سند هويت آنهاست.
جليل جباري افزود: صنايع دستي استان اردبيل نشان‌دهنده ويژگيهاي بومي مردم منطقه بوده و باعث انتقال فرهنگ به نسل‌هاي آينده مي‌شود و براي آشنايي و شناساندن صنايع دستي استان و حمايت از صنعت گران رسالتي عظيم است كه بر دوش همگان سنگيني مي‌كند.
وي گفت: در زمان حاضر زمينه‌سازي براي ايجاد صنعت و آموزش نيروي انساني جهت تربيت نيروي متخصص در رشته‌هاي مختلف صنايع دستي در اولويت برنامه‌هاي اين اداره قرار دارد.
در استان اردبيل ۹۰تا ۱۲۰هزار صنعتگر و هنرمند صنايع دستي در رشته‌هاي مختلف فعاليت مي‌كنند.
