به گزارش سفرنیوز، سارا عدالتیان، بانوی غارنورد ایرانی درباره زیبایی غارها، مشکلات غارنوردی و نحوه کشف و نقشه برداری آن توسط ایرانی ها می گوید.

سارا عدالتیان، عضو انجمن غار و غارشناسی ایرانیان است که همراه گروهی در سال 90 آغاز به نقشه‌برداری مجدد غار کتله خور می‌کند و این کار را تا امروز در چندین مرحله و دهلیز به دهلیز پیش برده است. او دوره غارنوردی و نقشه‌برداری غار در ایران را با حضور مربیانی از کرواسی، بلژیک و سوئیس‌ و البته دوره غارنوردی پیشرفته، نقشه‌برداری و امداد غار را در لبنان گذرانده بود. با او درباره وضعیت غارها و غارنوردهای ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم و سعی کرده‌ایم این بار از چشم یک غارشناس، شگفتی های دیدنی این سازه طبیعی را ببینیم.

فکر می کردیم غارنوردی کاری مردانه است! چه شد که به این سمت و سو رفتید؟ چه تعداد زن غارنورد در ایران هست؟

غارنوردی هم مثل خیلی از فعالیت های تخصصی، توانایی های خاص خود را می طلبد و هر کسی قادر به انجام آن نیست، اما اغلب افراد تنها با دانستن پیش زمینه های لازم جسمی و روحی و با کسب مهارت های لازم می توانند وارد این فعالیت شده، در آن پیشرفت کنند. شاید دلیل این که مردها بیشتر به این رشته روی می آورند، این است که زن ها کمتر به فعالیت هایی که توان جسمانی نسبتا بالایی در بازه زمانی طولانی نیاز دارد و در عین حال به طور دائم نیاز به هوشیاری کامل در برابر مقابله با خطرات دارد، رغبت نشان می دهند. البته این مساله در سایر رشته های ورزشی نیز دیده می شود و من بخشی از این قضیه را به فرهنگ نادرست برخی خانواده های ایرانی نسبت می دهم که دختران را از کودکی به ورزش تشویق نمی کنند، اما پسر بچه ها اغلب از کودکی فعالیت جسمی مداومی دارند.

چرا معمولا غارهای ما را غارنوردهای خارجی کشف می کنند؟ ما تا به حال به انتهای یک غار رسیده ایم؟

اجازه بدهید صورت سوال را کمی تغییر دهم. در غارنوردی دنیا «به ته رسیدن» ملاکی از موفقیت در یک برنامه غارنوردی محسوب نمی شود. افراد زیادی داشته ایم که در غارهای کشورمان «به ته رسیده اند» (چه با حادثه چه بدون حادثه) اما غارنورد نیستند، چراکه هیچ کدام از ملاک های لازم برای پیمایش غارها را رعایت نکرده اند که مهم ترین آن حفظ ایمنی و نیز حفظ محیط زیست یک غار است. پنج حادثه منجر به فوت در این غار ـ که هنوز اجساد دو تن از آنها در غار به جا مانده ـ و نیز خروج حدود 600 کیلو زباله به جا مانده از غارپیمایان غار پراو، به همت اعضای انجمن غار و غارشناسی ایرانیان، گواه این ادعاست.تب «رسیدن به انتهای غارها» را آفتی می دانم که جوانان جویای نام را در برهه ای از زمان به کام مرگ کشاند.

از غارها ترسی ندارید؟

به هیچ وجه چنین حسی را در هیچ کدام از پیمایش هایم تجربه نکردم. هیچ غاری به خودی خود ترسناک نیست بلکه برعکس زیبا و جذاب است. آنچه به این شگفتی های طبیعت مفاهیم ناخوشایند می دهد، عملکرد نادرست ما انسان ها در مواجهه با آنهاست. چنانچه بدون کسب مهارت لازم و استفاده از تجهیزات مناسب، قصد ورود به دنیای تاریک اعماق زمین را داشته باشیم، حوادث و مواردی که پیش از این هم بوده است در انتظار ما خواهد بود. در غیر این صورت دلیلی برای ترس وجود ندارد. آنچه فعالیت غارنوردی را لذتبخش می کند، حس هیجان، ماجراجویی و لذت کشف ناشناخته هاست.

مکان هایی که اول بار کشف می شوند، نام های جالبی هم دارند؛ مثلا در همین غار کتله خور به اسامی مکان هایی برمی خورید مثل «شتر با جهاز»، «دو جادوگر»، «میدان شمع» و... . آیا تا به حال نامی بر جایی گذاشته اید؟

درباره غارهای جدید ابتدا سعی می کنیم از اسامی محلی استفاده کنیم. در مورد نامگذاری تالارها و دهلیزهایی که تازه اکتشاف و نقشه برداری می کنیم، معمولا براساس شباهت آن به مواردی در دنیای بیرون، آن را نامگذاری می کنیم. گاهی هم نام یکی از افراد تیم را در حین نقشه برداری روی آن می گذاریم.

تا به حال تنهایی به یک غار رفته اید؟

نه هرگز. غارنوردی انفرادی یک نوع خودکشی محسوب می شود. حتی در ساده ترین غارها از آنجا که هیچ گونه امکان ارتباط با دنیای بیرون وجود ندارد، جزئی ترین حادثه ممکن است مرگبار باشد. حتی در حین کاوش یک دهلیز جدید شما باید هم تیمی خود را از مسیری که به آن وارد می شوید، مطلع سازید تا در صورت بروز حادثه از موقعیت شما برای امداد رسانی مطلع باشد.

مشکلات غارنوردان ایران چیست؟

یکی از بزرگ ترین مشکلات غارنوردی در ایران، ناآگاهی عمومی در قبال این رشته است. این ناآگاهی در بخش های مدیریتی هم حس می شود و منجر به سیاستگذاری ناصحیح و دریافت نشدن حمایت کافی از سوی مسئولان می شود. به عنوان مثال در فدراسیون کوهنوردی ایران با وجود علم بر تفاوت های فاحش و بارز در تکنیک های غارنوردی و اهداف آن با کوهنوردی، بخش غارنوردی همچنان زیرشاخه کمیته کوهنوردی قرار گرفته و کمیته مستقلی به آن اختصاص نیافته است!

یکی دیگر از معضلات پیش روی غارنوردان، قیمت بالای تجهیزات آن و بویژه تجهیزات نقشه برداری از غار است. نبود حمایت مالی از نقشه برداران غار در ایران، یکی از مهم ترین موانع بر سر راه تهیه نقشه از غارهای ایران است.

البته مشکلات موجود بر سر راه غارنوردان ایران کم نیست و آن زمان که بحث بانوان غارنورد پیش می آید، بیشتر هم می شود. به عنوان مثال در حال حاضر هیچ خانم مربی غار در ایران وجود ندارد!

اگر اشتباه نکنم، اولین جمعه مهر را روز غار پاک نامیده اند و این تلویحا به این معناست که ما غارهای پاکی نداریم و گردشگران ما گردشگران مسئولی نیستند در ایران غار تمیز را فقط غارنورد می بیند نه باقی مردم. رفتار شما با غار و طبیعت چگونه است؟

ما هر ساله از طرف انجمن غار و غارشناسی ایرانیان و با همکاری محیط زیست و نیز هیات های کوهنوردی استان، به پاکسازی غارهای سراسر کشور در این روز می پردازیم. امسال بخشی از تمرکز ما روی فرهنگسازی بود یعنی پیشگیری از آلودگی غارها و آموزش اهمیت حفاظت از غارها برای تمام انسان ها. غارها منابع آب های زیرزمینی در زمین های آهکی هستند. آلودگی آنها یعنی آلودگی آب های زیر زمینی که قابل جبران نیست. این یکی از واضح ترین اثرات مخرب آلودگی غارها بر زندگی انسان هاست.

از سوی دیگر حفظ محیط زیست غارها به حفظ جانداران درون غار کمک می کند. برای مثال یکی از نام آشناترین ساکنان غارها خفاش ها هستند که اغلب از حشراتی مانند بید تغذیه می کنند. نابودی مکان زندگی خفاش ها و فرار آنها از غارها، تعادل چرخه طبیعت را برهم می زند و می تواند باعث افزایش آفات کشاورزی شود. اینها نمونه هایی ساده از اثرات تخریب غارها بر زندگی ما بود.

تفاوت کتله خور با غارهای دیگری که نقشه برداری کرده اید، در چیست؟

هر غاری ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد که این موضوع یکی از جاذبه های بازدید از غارهاست. مهم ترین تفاوت این غار با سایر غارها، پیچیدگی و تفاوت بارز طبقات مختلف آن است.

انتهای این غار هنوز پیدا نشده است. اینکه می گویند شاید برسد به غار علیصدر همدان، درست است؟

همیشه امکان گسترش غارها وجود دارد و این رویداد طی میلیون ها سال رخ می دهد، اما در حال حاضر با توجه به موقعیت جغرافیایی و فاصله این دو غار، این موضوع را غیرمحتمل می دانم.

سیاست میراث فرهنگی در مواجهه با غارها را چطور می بینید؟ آیا از غارهای ما بدرستی حفاظت می شود؟ پیشنهاد شما برای حفظ هر چه بهتر غارهای مملکت چیست؟

میراث فرهنگی تنها سازمانی نیست که به مقوله غارها می پردازد بلکه سازمان های دیگری هم مانند سازمان محیط زیست و کارگروه غارشناسی کشور در حفاظت از غارها دخیل هستند. به طور کلی سیاست های کنونی در قبال حفاظت از غارها را کافی نمی دانم. بر این باورم که با همفکری و هماهنگی بیشتر غارنوردان و غارشناسان و انجمن های تخصصی غارشناسی، می توان سیاست های کنترلی بهتری برای حفظ و بهره برداری از غارها اعمال کرد.

طولانی ترین غار ایران

استان زنجان، شهرستان خدابنده، ۸۰ کیلومتری جنوب قیدار و ۱۷۳ کیلومتری شمال همدان: غار کتله خور؛ طولانی ترین غار ایران. از لحاظ کیفیت بلورها و قندیل ها، زیبایی و تعدد طبقات، یکی از شگفتی های ایران و جهان است. بهار سال ١٣٣١ خورشیدی اعضای باشگاه «نیرو راستی» گروهی از سرشناس ترین کوهنوردان ایران، این غار را کشف و ثبت رسمی می کنند. پس از آن و سال 2003 میلادی، طبقه اول و قسمتی از طبقه دوم غار به دست زمین شناسان آلمانی و سوئیسی و با کمک دو غارنورد تبریزی نقشه برداری می شود و حالا کار از سوی یک گروه ایرانی ادامه پیدا کرده است.