به گزارش سفرنیوز، صنعت تماشای پرندگان هرساله در برخی کشورها از جمله ایالات متحده معادل میلیاردها دلار برای این کشورها درآمدزایی دارد این در حالی است که در ایران نه‌تنها به عنوان یک فرصت برای جذب گردشگر نگریسته نشده، بلکه همچنان بحث حفاظت از این پرندگان در مقابل برخی سودجویان مورد تاکید است.
پاییز که فرامی‌رسد کم‌کم سر و صدای پرندگان مهاجر نیز در بسیاری از استان‌های کشور به گوش می‌رسد؛ پرندگانی که برای زمستان‌گذرانی معمولا از سرزمین‌های سرد شمالی همچون سیبری، روسیه و آسیانه میانه راهی سرزمین ما می‌شوند و در کنار به تصویر کشیدن جلوه‌ای زیبا از هستی، شور و حیات دوباره‌ای را با خود به طبیعت کشورمان می‌آورند.
صنعت تماشای پرندگان با تماشای پرندگان مهاجر هرساله در برخی کشورها از جمله ایالات متحده معادل میلیاردها دلار برای این کشورها درآمدزایی دارد و گردشگران طبیعت بدون آن که به شکار این پرندگان بپردازند، فقط با پرداخت وجوه سنگین در تورهای تماشای پرندگان شرکت می‌کنند تا لحظاتی را در کنار یک تالاب به تماشای صحنه‌های بی‌بدیل طبیعی بپردازند.
این در حالی است که در ایران نه‌تنها هنوز به این اتفاق شگرف به عنوان یک فرصت برای جذب گردشگر و درآمدزایی نگریسته نشده است، بلکه همچنان بحث حفاظت از این پرندگان در مقابل برخی سودجویان مورد تاکید و در اولویت است. مخاطرات طبیعی و انسانی از جمله عواملی است که حیات این پرندگان مهاجر را در اقامتگاه جدید و موقتشان تهدید می‌کند.
حفظ زیستگاه این پرندگان که شامل تالاب‌ها، آبگیرها و دیگر مناطق حفاظت‌شده است و همچنین فراهم کردن شرایط مناسب در این مناطق، نقش مهمی در حفظ حیات این گونه‌ها دارد، به‌طوری که مدیرکل محیط زیست استان خوزستان با تاکید بر این مطلب، خاطرنشان می‌کند: خشکسالی و تامین نکردن حقابه تالاب‌ها و آبگیرها از یک سو و ورود انواع آلاینده‌ها به این منابع آبی از سوی دیگر از جمله مواردی است که بویژه در یکی دو دهه اخیر نقش مهمی در کاهش میزان مهاجرت این پرندگان به کشور و افزایش تلفات آنها داشته است.
تهدید شکارچیان
احمدرضا لاهیجان‌زاده از تهدیدات انسانی به عنوان دومین عامل تاثیرگذار در تهدید حیات این گونه‌ها یاد می‌کند و می‌افزاید: شکار بی‌رویه و استفاده از روش‌های غلط و نگران‌کننده صید و شکار مانند تورگذاری‌های گسترده و استفاده از طعمه‌های سمی، هر ساله جان بسیاری از این پرندگان را گرفته و گونه‌های بیشتری از آنها را در معرض خطر انقراض قرار می‌دهد.
وی با بیان این‌که در روش استفاده از طعمه‌های سمی، شکارچی در یک لحظه به کشتن 300 ـ 200 پرنده اقدام می‌کند، یادآور می‌شود: بسیاری از این پرندگان جزو گونه‌های در معرض انقراض و تحت محافظت و حتی حرام‌گوشت هستند، اما با این روش جمعیت زیادی از این پرندگان در یک لحظه تلف می‌شود، در حالی که شکارچی فقط می‌تواند بخشی از آنها را به فروش برساند. لاهیجان‌زاده با اشاره به تشدید کنترل و محافظت نیروهای محیط زیست در ایام حضور پرندگان در کشور، از مردم درخواست می‌کند که هرجا با تلفات غیرعادی و بی‌رویه پرندگان یا حضور شکارچیان مواجه شدند، مراتب را به اطلاع این سازمان برسانند.به گفته وی، حتی افرادی هم که مجوز شکار دارند، مجاز به شکار هرنوع پرنده‌ای نیستند و محدودیت‌هایی در این میان وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد، بویژه این‌که در دو تالاب شادگان و هورالعظیم شکار مطلقا ممنوع است.
مدیرکل محیط زیست استان خوزستان درباره میزان مهاجرت پرندگان به کشور طی سال‌های اخیر نیز یادآور می‌شود: میزان مهاجرت پرندگان به کشور در سال‌های اخیر نسبت به 30 ـ 20 سال گذشته بسیار کاهش یافته، اما طی چند ساله اخیر تفاوت چندانی نداشته است که این کاهش نیز به شرایط اقلیمی و تغییرات آب و هوایی برمی‌گردد که طی یکی دو دهه اخیر شاهد آن بوده‌ایم و از آنجا که پرندگان خود بهترین متخصصان هواشناسی هستند، با شناسایی تغییرات آب و هوایی، مناطق مناسب برای مهاجرت خود را تعیین می‌کنند.
یک دوستدار محیط‌زیست در مازندران نیز در این باره می‌گوید: زمستان‌گذرانی پرندگان در تالاب‌ها، جذابیت خاصی به آب‌بندها، رودخانه‌ها و تالاب‌های مازندران بخشیده و مناظر زیبایی را برای استفاده علاقه‌مندان و دوستداران طبیعت به ارمغان آورده است.
به گفته محمد حیدری، برخی از این پرندگان مانند پلیکان، فلامینگو و قو به لحاظ ارزش‌های حفاظتی، حمایت شده بوده و برخی نیز همانند پلیکان پاخاکستری و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه‌های در معرض خطر انقراض به شمار می‌آیند که همین مساله حفظ و حراست از این پرندگان ارزشمند را بیش از پیش ضروری می‌سازد.
در همین حال معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط‌زیست استان کرمانشاه نیز فصل مهاجرت پرندگان مهاجر به استان کرمانشاه را از نیمه آبان تا نیمه آذر اعلام می‌کند و می‌گوید: تالاب هشیلان مهم‌ترین منطقه فرود پرندگان مهاجر است که تحت نظارت محیط‌زیست قرار دارد و جایگاهی امن برای این پرنده‌ها به شمار می‌رود.
کاظم علیزاده پرنده‌های مهاجر را از سرمایه‌های طبیعی و زیستی می‌داند و از مردم می‌خواهد از شکار و آسیب رساندن به آنها خودداری کنند.به گفته وی، با توجه به این که فصل مهاجرت پرندگان همزمان با فصل سرد سال است و غذای فراوان در اختیار آنها نیست، مردم می‌توانند با تامین غذای آنها از پرندگان حمایت کنند.در هر صورت به نظر می‌رسد کشور ما به دلیل شرایط اقلیمی پذیرای پرندگان مهاجر است و باید از این ظرفیت برای توسعه گردشگری با استفاده از صنعت پرنده‌نگری استفاده کرد و مسئولان این حوزه باید برای رسیدن به این هدف برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشند.
گریز از سرمای سخت
گیلان، مازندران، کرمانشاه، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، فارس، خوزستان، خراسان رضوی، گلستان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی برخی استان‌هایی است که در فصل پاییز و زمستان میزبان جمعیت زیادی از پرندگان مهاجر آبزی، کنار آبزی و خشکی هستند که برای گریز از سرمای سخت مناطق شمالی بویژه سیبری، روسیه و آسیای میانه به تالاب‌ها، برکه‌ها و مرغزارهای این استان‌ها پناه می‌آورند.
ورود این پرندگان به تالاب‌ها، آبگیرها و مرغزارهای مناطق مختلف کشور، تقریبا از اوایل پاییز آغاز شده و تا اواخر اسفند و در برخی نقاط حتی تا نیمه‌های فروردین ادامه می‌یابد.پرندگان آبزی و کنار آبزی مانند اردک سانان، قوها و غازها و حواصیل‌ها معمولا راهی مناطقی که دارای منابع آبی همچون تالاب، آبگیر و دریاست، می‌شوند و پرندگان غیرآبزی و خشکی همچون هوبره نیز معمولا به مناطق خشکی مانند نائین اصفهان مهاجرت می‌کنند.
اکنون خطر انقراض بسیاری از این پرندگان مهاجر را تهدید می‌کند، به همین دلیل بسیاری از آنها تحت محافظت شدید محیط زیست هستند.درنای سیبری یکی از این نمونه‌هاست که هر ساله از اوایل آبان برای زمستان‌گذرانی وارد منطقه تالابی فریدونکنار در استان مازندران می‌شود و حدود چهار ماه از سال را تا اوایل اسفند در دامگاه‌های فریدونکنار، از باران و سر خرود سپری می‌کند.اکنون از جمعیت مهاجر این پرنده به ایران، فقط یک قطعه باقی‌مانده که هم‌اکنون در تالاب فریدونکنار به سر می‌برد.
