به گزارش سفرنیوز،با توجه به گستردگی آثار و ابنیه تاریخی، تپه‌های باستانی و مجموعه‌ای از آثار تاریخی و طبیعی در البرز، یکی از اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، ایجاد موزه باستانشناسی و مردم‌شناسی است که به عنوان یک طرح کلان یکی از ضروریات به حساب می آید.
موزه مکانی خاص است که در آن مجموعه‌ای از آثار و اشیای تاریخی، طبیعی و نایاب به نمایش در می‌آید و در واقع موسسه‌ای دائمی و بدون هدف مادی است که صرفا در خدمت جامعه و پیشرفت آن است.
هدف اصلی از تاسیس موزه‌ها حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار به منظور بررسی و به نمایش گذاشتن آنها، گردآوری و پژوهش در آثار و شواهد به جای مانده از انسان و محیط زیست او است.
موزه‌ها بر حسب نوع آثاری که در آنها نگهداری میشود به انواع گوناگونی از جمله باستانشناسی، مردم‌شناسی، قوم‌شناسی، ادوات نظامی، ادوات کشاورزی، تاریخ و علوم طبیعی، صنعتی و ... تقسیم شده‌اند.
ایجاد موزه‌های خصوصی فرصتی مضاعف برای معرفی میراث‌فرهنگی
در کنار تاسیس موزه‌های دولتی، تعدادی موزه‌های خصوصی نیز دایر شده اند که اغلب از سوی مجموعه‌داران به صورت شخصی اداره میشود و آثار تاریخی، هنری و فرهنگی ارزشمندی را با ویژگی‌های شاخص و بارزی در خود جای داده است و بازدیدکنندگان خاص خودشان را دارند، از جمله آنها می‌توان به موزه تمبر یکتا در شهر کرج واقع در استان البرز اشاره کرد که در آن مجموعه‌ای نفیس و گران‌بها از تمبرهای ادوار مختلف نگهداری میشود.
تاسیس اولین موزه در ایران به ناصرالدین شاه قاجار نسبت داده شده که اقدام به جمع آوری و نگهداری اشیای گران‌بها و نفیس قدیمی در کاخ‌های پادشاهی می‌کرده است و بازدیدکنندگان محدودی جز سران، بزرگان سیاسی و حکومتی نداشته و مجموعه‌ای خصوصی به شمار می‌رفته است.
در این میان می‌توان به موزه ایران باستان، موزه ملی ایران، موزه آبگینه، فرش، زمان، پول اشاره کرد که هر یک آثار ارزشمندی از دور‌ه‌ها و زمینه‌های مختلف را در خود جای داده است.
انتقال اصالت به آیندگان در موزه‌ها
بیش از ۱۰۰ سال از تاسیس اولین موزه ایران به نام موزه ملی ایران می‌گذرد. موزه ملی ایران جزء زیرمجموعه موزه‌های باستانشناسی است که موزه مادر محسوب میشود و از مهم‌ترین موزه‌های کشور در حوزه نگهداری، نمایش و پژوهش مجموعه‌های باستان شناختی ایران است. گستردگی و تنوع مجموعه اشیای موجود در موزه به وسعت جغرافیایی کشور در ادوار پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی است که انسان در این سرزمین زیسته و آثار متعددی از خود به جای گذاشته است. نمایش آثاری که بیانگر غنای فرهنگی، تمدن، هنر، رشد اقتصادی و دستاوردهای فناوری ایرانیان است.
از دیگر اهداف ایجاد موزه، نگهداری و پژوهش در آثار گذشتگان و نیاکان، معرفی، نمایش و انتقال اصالت به آیندگان، ایجاد و تقویت تفاهم میان اقوام و ملل گوناگون، شناخت و نمایش میزان سهم آنها در فرهنگ و تمدن جهانی، کمک و تلاش برای بهبود و افزایش میزان دانش عمومی به ویژه دانش آموزان، دانشجویان و پژوهشگرانی است که علاقه‌مند به شناخت و حفظ تاریخ و فرهنگ کهن سرزمین خویش هستند.
موزه زبان بصری انتقال مفاهیم و فرهنگ‌های گوناگون است
موزه در مسیری تاریخی جایگزین نهادهایی مانند نیایشگاه و کاخ شد چرا که تا آن زمان این اماکن محل نگهداری اشیای قیمتی و مقدس بودند که امکان بازدید از آن برای طبقه‌ای خاص وجود داشته است. موزه‌ها اماکنی هستند که وظیفه نگهداری کامل از این آثار را بر عهده دارند تا این مجموعه‌های مهم برای نسل‌های آینده به عنوان سندی معتبر و بنیادین باقی بمانند. در واقع می‌توان موزه را زبان بصری انتقال مفاهیم و فرهنگ‌های گوناگون ادوار مختلف تاریخی دانست تا بدین وسیله با کم کردن فاصله‌ها رو به آینده قدم برداشت و برای حفظ فرهنگ و آداب کهن و اشاعه آن در میان افراد جامعه برای شناخت هر چه بیشتر و بهتر تلاش کرد.
هر موزه خاطرات چند نسل را که بخش مهمی از جامعه محسوب می‌شوند را در خود نگهداری می‌کند. هر شی و اثری که به نمایش گذاشته میشود زبان حالی دارد و با بیننده‌اش ارتباط برقرار می‌کند که با تعمق و تفکر می‌توان زبان حال این آثار را دریافت و از دیدگاه‌های مختلف آن را بررسی کرد. یکی از مهم‌ترین وظایف موزه‌ها برقراری ارتباط فرهنگی بازدید کننده با شی به نمایش در آمده است. باید تلاش کرد تا همان ارتباط و حس را که بین خالق یک اثر و خود اثر وجود داشته است به نوعی دیگر به بازدیدکنندگان منتقل کرد. زبان بیان مطالب موزه، زبان اشیای واقعی خاص و منحصر به فردی است بنابراین قدرت نفوذ گسترده‌ای در جوامع و نسل‌های بشری دارد به گونه‌ای که حتی بازدیدکننده محروم از سواد نیز با آن ارتباط برقرار می‌کند.
نقش آموزش عمومی موزه‌ها در جوامع بشری
موزه یک واحد تحقیقاتی فرهنگی، هنری و آموزشی است که میراث‌فرهنگی هر کشور در آن به شیوه علمی و فنی نگهداری و مطالعه می‌شوند. هر موزه علاوه بر نقش آموزشی مرکز اطلاع رسانی علمی نیز هست. موزه‌ها نقش آموزش عمومی در جوامع بشری را ایفا می‌کنند چرا که انسان همواره مایل است آموخته‌هایش را در جایی تجربه کند، جان ببخشد و به کمال برساند. در این میان موزه چنین فضایی را فراهم آورده است. از راه‌های آشناسازی اقشار مختلف جامعه با موزه و استقبال از بازدید آن رایگان بودن بازدیدها در مناسبت‌ها و تعطیلات، راه‌اندازی موزه‌های گوناگون و در نهایت آشنایی با تاریخ، فرهنگ، هنر، پوشش و ادوار تاریخی است. می‌توان با تهیه و پخش فیلم‌های آموزشی، تاریخی و مذهبی به مدارس و دانشگاه‌ها وارد شد و بازدیدکنندگان کنجکاو و علاقه‌مند را به بازدید دعوت کرد و همچنین بروشور، امکانات رفاهی و تسهیلات در اختیار گردشگران قرار داد. در مجموع خاطره یک بازدید به یاد ماندنی از موزه را فراهم کرد.
خانه موزه، خانه افراد مشهور سیاسی، علمی، هنری و ... است که در البرز هم تعدادی از آنها از قبیل خانه موزه شاملو در فردیس، خانه محمد صادق فاتح یزدی در کرج که در حال حاضر با تغییر کاربری به عنوان خانه هنرمندان محل برگزاری نمایشگاه آثار هنری است، وجود دارد. همچنین ساختمان‌های قدیمی و متروکه کارخانه روغن نباتی، ساختمان شیلات، کارخانه ذوب آهن زمینه را برای تاسیس موزه صنعتی در استان فراهم کرده است. همچنین استان البرز با وجود مهاجر پذیری و سکونت اقوام مختلف، ظرفیت و زمینه احداث موزه اقوام را نیز دارد.
ارزش‌های میراث‌فرهنگی، تاریخی و داده‌‌های باستانشناسی باید به درستی تبیین شده و به مردم شناسایی و معرفی شود که این امر نیازمند فرهنگ سازی و آگاه سازی اقشار مختلف جامعه است و به واسطه فعالیت‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی گسترده امکانپذیر است. چرا که مردم به ویژه نسل جوان به شدت علاقه‌مند است از تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم و دیار کهن بیشتر بداند. این ظرفیت در استان البرز وجود دارد و فقط باید از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل شود. در صورت ایجاد موزه، سیل مشتاقان و بازدید کنندگان از این حرکت فرهنگی، استقبال گسترده‌ای خواهند کرد و لازمه اجرایی شدن آن، تعامل و همکاری نهادهای ذیربط و مسئولان است.
لزوم معرفی موزه‌ها در دوره شیوع کرونا
در حال حاضر با توجه به شیوع کرونا و گسترش تکنولوژِی می‌توان با امکان ایجاد بازدید مجازی از آثار و ابنیه تاریخی البرز، زمینه را برای آشنایی و برقراری ارتباط با این بخش مغفول مانده فراهم کرد. در قدم اول لازم است به معرفی موزه‌های موجود در استان از قبیل موزه جانور شناسی استاد جلال افشار واقع در پردیس دانشکده کشاورزی، موزه واکسن سازی رازی، موزه تاریخ حیات طبیعی و تنوع زیستی، کاخ مروارید و کاخ موزه سلیمانیه پرداخته شود.