به گزارش خطوط پروازی، در پی انتشار گزارشی با عنوان «روزگار ناخوش میراث جهانی شیخ صفی» در روزنامه قانون، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل، توضیحاتی را در خصوص مطالب طرح‌شده در این گزارش برای درج در آن روزنامه ارائه کرد.
در این توضیحات آمده است:
«مدیر مسئول محترم روزنامه قانون
با سلام و احترام؛
موراد مطرح شده در خصوص قبرستان شهیدگاه بی توجه به نظرات کارشناسی و بدون درج حتی یک نقطه نظر از سوی کارشناسان و مسئولان مربوطه عنوان شده است. شایان ذکر است که گزارش مشابهی نیز سال گذشته با عنوان «وضعیت اسفبار مقابر شهید گاه و حیرت گردشگران خارجی توجیهی به این میراث بی نظیر جهانی نمی شود» در خبرگزاری تسنیم به تاریخ 21 مرداد ماه سال 96 درج شده و در آن مقطع زمانی پاسخ جامعی در خصوص وضعیت این بخش از بنای تاریخی نیز انعکاس یافته است. در طول یک سال گذشته نیز اقدامات مرمتی تداوم داشته و تمامی سنگ قبرها نیز ساماندهی شده است.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی تنها اثر ثبت جهانی استان اردبیل است که مرمت مستمر بخش های مختلف آن در طول سال جاری و ساری بوده و تمام اقدامات بر اساس اصول فنی و زیر نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی انجام می شود.
قبرستان شهیدگاه واقع در ضلع شرقی، قسمت هایی از ضلع شمالی و جنوبی بقعهی شیخ صفی الدین، برای دفن افراد مختلف سیاسی و مذهبی و مریدان شیخ مورد استفاده قرار میگرفته است. تاریخ ایجاد این قبرستان به درستی مشخص نیست اما تا دورهی پهلوی تدفین در آن صورت میگرفت. موسوم است که شاه اسماعیل صفوی، تعدادی از شهدای جنگ چالدران را به این محل منتقل و دفن کرده است و به همین دلیل به این مکان شهیدگاه گفته میشود. سنگ قبرهای این محوطه نمونه ای شاخص از هنر سنگ تراشی بوده و مزین به نقوش تزیینی و کتیبهای خیره کنندهای است. جنس غالب سنگهای محوطه شهیدگاه مرمر و بازالت و آندزيت است.
محوطهی شهیدگاه در طول دوران با تغییرات گستردهای مواجه بوده که باعث آسیبهای متعددی در سنگ قبرها شده است. تعدادی از تغییرات در این محوطه در دورهی قاجار و پهلوی صورت گرفته است، از جمله دو مدرسه با نامهای پورسینا و پوران دخت بر روی این مکان ساخته شد. این مدارس باعث تخریب و پراکنده شدن سنگهای قبر شده است، این مورد را میتوان به وضوح با مقایسه عکسهای باقی مانده از دوران قاجار و دورههای بعد مشاهده کرد. تعداد زيادى از اين سنگهاى باارزش و نفيس از محل اصلی جابجا و به مکان ديگر حمل گرديد، و بسیاری از آنها توسط افراد مغرض قطعه قطعه و در ساخت و سازهای شهرى و نظامى مورد استفاده قرار گرفت، از جمله در بناى پادگان نظامى اردبيل اين آثار توأم با سنگهاى قبرستانهاى ديگر قطعه قطعه و به عنوان پى ساختمان استفاده شدند.
در اقدامات مرمتی و معماری انجام شده توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل در طول سالهای 83 و 84، محوطهی شهیدگاه که در طول دورههای مختلف مورد آسیب و تجاوزات مختلف قرار گرفته بود و بی نظمی بسیاری در آن مشاهده میشد، به طور گسترده پاکسازی شد. در طی این اقدامات، به منظور نظم بخشی به سنگهای قبر که دچار اختلال و آسیبهای بسیار شده بودند، ایوانچههایی در حواشی دیوار شهیدگاه ایجاد شد و پس از پاکسازی و مرمت سنگها و همچنین قرائت کتیبهها و مستندنگاری کامل، به این مکان منتقل شدند. مرمت این سنگها که به علل مختلف انسانی و طبیعی با تخریبات شدیدی روبه رو بودند، توسط افراد متخصص و با استفاده از مواد متناسب و بنابر ضوابط، آئین نامه ها و دستور العمل های جاری صورت گرفت.
در سال 87، پس از احداث و بهره برداری از موزهی باستان شناسی اردبیل، فضایی برای تعدادی از سنگهای قبور بسیار ارزشمند و شاخص محوطهی شهیدگاه طراحی شد و این آثار به این موزه منتقل و در معرض بازدید عموم قرار گرفت. به منظور اطلاع کامل بازیدکنندگان از سنگها، در موزهی باستان شناسی و محوطهی شهیدگاه، اطلاعات کامل اعم از متن کتیبه، توصیف نقوش و نام و سال متوفی در کنار سنگها نصب شده است.
مجموعه شیخ صفی الدین به عنوان تنها بنای ثبت جهانی شده و قطب گردشگری استان، همواره نیازمند اقدامات اساسی در جهت حفاظت و نگهداری این بنا و معرفی آن است. هویت محوطهی شهیدگاه با قبور آن شناخته و مشخص میشود، بنابراین جدا کردن این آثار از بافت اصلی میتواند هویت این محوطه را خدشه دار کند. به دلیل محدودیت فضای نگه داری سنگ های قبر در مجموعهی شیخ صفی، تعدادی از سنگ ها به موزه باستان شناسی منتقل شد. امیدواریم در آینده بتوان با تامین منابع مالی، مکانی بسیار مناسب تر بعنوان موزه سنگ برای حفاظت و نگهداری و معرفی باقی سنگها طراحی کرد.»
