به گزارش سفرنیوز، ورستان‌های تاریخی، کتابخانه‌هایی سنگی با نمادها و نشانه‌های فراوان هستند و ارزش‌های ملموس و ناملموس زیادی را در خود دارند.
کاوه منصوری، پژوهشگر، در نشست «حفاظت از گورستان های تاریخی درون شهری به مثابه مناظر فرهنگی» که به همت پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی – تاریخی پژوهشگاه برگزار شد این مطلب را اعلام کرد.
او در ادامه گورستان را منظر تدفینی معرفی کرد و در توضیح منظر گفت: «مناظر با حضور انسان و ناظر معنی پیدا می کند همانطور که یک منظر شهری حاصل فشار انسان در ساخت و ساز و شکل دهی به همه چیزهایی است که به عنوان مفهوم شهر وجود دارد.»
او با بیان این نکته که تعامل انسان ها در ساماندهی مناظر پیرامون باعث ایجاد مناظر گوناگون شده است، گفت: «شاید منظر تدفینی یا گورستان تنها رده از مناظر باشد که با نبود حضور انسان نیز شکل می گیرد.»
او افزود: «هر موضوع و متنی یک مولف، مخاطب و محتوا دارد و انسان به عنوان سازندگان گورستان متن را تشکیل می دهد اما از یک حدی به بعد خود انسان هم وارد آن می شود و به همین دلیل رابطه مولف، مخاطب و محتوا در این مقوله جذاب است و حتی نبود انسان نیز می تواند مانند حضورش به شکل گیری مناظر ختم شود.»
منصوری با اشاره به این نکته که هیچ پدیده ای به اندازه مرگ در زندگی انسان قطعی نیست، مرگ را نقطه ای ویژه دانست و به بررسی مرگ در فرهنگ های باستانی تا به امروز پرداخت.
او گفت: «مرگ در فرهنگ های باستانی موضوع بسیار مهمی بوده است چنانچه با نگاهی به تاریخ معماری می بینیم معماری با آراستن گورها آغاز شده است.»
این پژوهشگر گورستان ها را بدوی ترین تجلی گاه سکونت انسان در یک محیط دانست و گفت: «تاریخ بسیاری از گورستان ها به اندازه تاریخ شهر است و تاریخ برخی از گورستان ها حتی از تاریخ شهرشان هم کهن تر است، در واقع شهرهایی وجود دارند که بعد از گورستان ها شکل گرفته اند و ماهیت خود را مدیون گورستان هستند مانند مشهد.»
او در ادامه به ارایه تعریف هایی از گورستان و سپس عوامل موثر در حفاظت و مرمت آنها پرداخت.
منصوری با اشاره به دو کتاب «تاریخ مردگان مصر» و « گیلگمش» که هر دو به مرگ اشاره دارند، گفت: قدیمی ترین اسطوره ها مربوط به مرگ هستند.
گورستان، کتابخانه ای با کتاب های سنگی
منصوری حفاظت از گورستان را به حفاظت از کتابخانه ای با کتاب هایی از سنگ تشبیه کرد و گفت: «گورستان ها دارای ارزش های ملموس و ناملموس زیادی هستند.»
او در ادامه با انتقاد از ناموفق بودن در حفاظت از گورستان ها، به تخریب گورستان های متعدد در سراسر ایران اشاره کرد و از تخریب گورستان هایی در نزدیک تهران، گورستان تاریخی آخوند محله قزوین، بخشی از گورستان امامزاده عبدالله و غیره نام برد.
او، مرگ هراسی، رشد شتابان شهرها و فقر اطلاعاتی درباره گورستان ها و اهمیت آنها حتی در علوم تخصصی را از مهمترین دلایل ناکامی در حفاظت از گورستان ها دانست.
منصوری در توضیح مرگ هراسی گفت: «انسان سنتی مرگ را می پذیرفت و برای راحتی در آن دنیا، این جهان را مکان آزمایش الهی در نظر می گرفت بنابراین این انسان به دلیل مرگ اندیشی، مرگ را به عنوان بخشی از چرخه حیات خود در نظر می گرفت و گورستان را به عنوان بخشی از مکان عمومی برای اجتماع می دانست، به همین دلیل در گذشته گورستان ها هم مانند یخچال ها و تکیه ها بخشی از محله ها بودند.»
این پژوهشگر با اشاره به فاصله گرفتن مقوله مرگ از چرخه حیات شهری و در نتیجه خروج گورستان ها از شهرهای مدرن گفت: «امروز نگرش انسان مدرن به مرگ تغییر کرده است.»
او با اشاره به وجود تعدد متولی در زمینه گورستان های تاریخی اعم از اوقاف، میراث فرهنگی، شهرداری، وزارت کشور و غیره از رفتارهای نسنجیده و غیرعلمی در این زمینه انتقاد کرد.
منصوری با تاکید بر ضرورت حفاظت از گورستان ها گفت: «حفاظت از گورستان ها در واقع حفاظت از ارزش های ملموس و ناملموس است.»
او همچنین به بررسی نمادها و نشانه های مختلف گورستان ها و سنگ مزارها پرداخت و گفت: «گورستان به عنوان یک میراث، هویت جمعی را بازنمایی می کند.»
لزوم حفاظت از گورستان های تاریخی
منصوری با ابراز تاسف از تخریب بسیاری از گورستان های تاریخی گفت: «ما هم اکنون در نقطه غیرقابل برگشت قرارداریم و نمی توانیم آنچه را از بین برده ایم برگردانیم پس دیگر حتی یک گورستان را هم نباید از دست بدهیم در غیراینصورت تا 10-20 سال آینده چیزی از گورستان های تاریخی در ایران باقی نخواهد ماند.»
او گفت: «هرچند سنگ مزارها نوعی نشانه محسوب می شوند اما کار
