تعداد گیاهشناسان باتجربه در ایران اندک است/وجود 23 گونه گیاهی منحصربهفرد در ارسباران
به گزارش سفر نیوز ، شناسایی گیاهان به صورت منطقهای در ایران انجام نشده که این موضوع علاوه بر منابع به متخصصان گیاهشناس که تعداد با تجربه آنها در ایران اندک است نیز نیاز دارد.
بهنام حمزه عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور این مطلب را امروز یکشنبه 19 آذر 96 در «سومین نشست علمی گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، میراث طبیعی و محیطزیست» که با موضوع ثبت جهانی منطقه حفاظتشده ارسباران در محل پژوهشگاه برگزار شد مطرح کرد.
او به چالشهای گیاهشناسی ثبت جهانی میراث طبیعی در ایران و پوشش گیاهی حفاظتشده ارسباران پرداخت و گفت: «منطقه حفاظتشده ارسباران بهدلیل وجود اقلیم و اکولوژی متفاوت و متعدد دارای اکوسیستمهای ویژه است.»
به گفته این پژوهشگر، بر اساس معیارهای یونسکو تحقیق در این منطقه برای انسان از اهمیت زیادی برخوردار است و میتواند اثر انسان بر طبیعت را مورد ارزیابی قرار دهد.
استادیار علوم گیاهی در ادامه به برخی از مطالعات انجامشده در ارتباط با پوشش گیاهی و موضوعهای مرتبط با آن در منطقه حفاظتشده ارسباران اشاره کرد و گفت: «منطقه حفاظتشده ارسباران یکی از 9 ذخیرهگاه بیوسفر ایران است که در شمال غرب ایران و در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.»
او همچنین به چالشهای گیاهشناسی ثبت جهانی میراث طبیعی در ایران اشاره کرد و گفت: «نامزد کردن هر منطقهای برای ثبت جهانی نیاز به اطلاعات علمی دقیق دارد ولی شناسایی گیاهان بهطور منطقهای در ایران انجام نشده است و این موضوع علاوه بر نیاز به منابع به متخصصان گیاهشناس نیاز دارد.»
حمزه تعداد گیاشناسان با تجربه در ایران را اندک دانست و افزود: «جمعآوری اطلاعات دقیق برای هر منطقه نامزد با توجه به مساحت آن نیاز به زمان حداقل 3 تا 5 سال دارد.»
او با بیان اینکه زیر بنای پروندههای ثبت میراث جهانی صددرصد علمی است و باید بسیار دقیق تهیه شود، گفت: «مطالعات انجامشده در مناطق حفاظتشده توسط سازمان محیطزیست در موضوع گیاهشناسی اکثرا بهصورت عمومی بوده و نیازهای اطلاعاتی علمی پرونده های ثبت جهانی را برآورده نمیکند.»
او افزود: «بهجز مناطق بسیار خاص مانند هیرکانی و ارسباران که بیشترین منابع علمی گیاهشناسی در مورد آنها وجود دارد هیچ اطمینانی برای ثبت جهانی میراثهای طبیعی وجود ندارد و تنها بعد از مطالعات گیاهشناسی، پوشش گیاهی و اکولوژی میتوان از این موضوع اطمینان حاصل کرد.»
وجود 23 گونه گیاهی منحصربهفرد در ارسباران
انوشیروان شیروانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران دیگر سخنران این نشست با اشاره به مراحل ثبت جهانی آثار طبیعی به بیان مواردی در خصوص مبانی پرونده ثبت جهانی ارسباران پرداخت و گفت: «22 مکان شامل 21 اثر میراثفرهنگی و یک اثر میراث طبیعی از ایران تا کنون به ثبت جهانی رسیده است.»
مجری طرح ثبت ارسباران با بیان اینکه ارسباران یکی از 47 اثری است که در فهرست موقت ایران برای ثبت جهانی قرار گرفته است تصریح کرد: «آثار طبیعی و فرهنگیتاریخی برای ثبت باید 10معیار شامل 6 معیار فرهنگی و 4 معیار طبیعی را دارا باشند.»
او در همین حال بهرهمندی از این 4 معیار برای ثبت آثار میراث طبیعی را بهتنهایی کافی ندانست و افزود: «معیارهای دیگری نظیر معرفی کامل اثر، اطلاعات تدوین شده، نقشههای استاندارد، تاریخچه منطقه، استدلال برای ثبت و... وجود دارد که تمامی آثاری که برای ثبت جهانی نامزد میشوند باید آنها را دارا باشند.»
او در ادامه به ارائه خلاصهای از پرونده ارسباران پرداخت و یکی از شاخصهای جنگلهای ارسباران برای ثبت یونسکو را وجود 23 گونه گیاهی منحصربهفرد دانست که 13 گونه این گیاهان در کل ایران وجود دارد اما 10 گونه آن منحصر به ارسباران است.
شیروانی با بیان اینکه 25درصد پستانداران کل کشور و 17درصد آبزیان و تعداد زیادی پرندگان در این جنگل وجود دارند تصریح کرد: «جنگلهای ارسباران حدود ۵۸هزار هکتار مساحت دارد و با اینکه تنها کمتر از 4درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده بیش از یکهشتم فلور کشور (گونههای گیاهی) را در خود جا داده است.»
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه جنگلهای ارسباران شاخصهای متعدد یونسکو را داراست افزود: «منطقه حفاظتشده ارسباران ارزشهای زیستی بسیار بالایی در میان جنگلهای جهان دارد به همین دلیل تشکیل پرونده ثبت جهانی و ارسال آن به یونسکو انجام گرفت.»
منطقه حفاظت شده ارسباران که از برجستهترین مناطق تنوع زیستی کشور است 29 مرداد ۱۳۹۳ به شماره ۲۰۴ در فهرست میراث طبیعی کشور ثبت شد.