به گزارش سفر نیوز ، مسجد دستکند زیرک بیده و بافت پیرامون آن با مشارکت پایگاه میراث‌فرهنگی میبد و جامعه محلی مرمت و سامان‌دهی می‌شود.
صنایع‌دستی و گردشگری، روستای بیده بر لبه تراس منظومه تاریخی میبد، در دل خاک به مانند یک ده - دژ بنا شده است. فضاهای بوکنی چندی به طور پراکنده در میان ابنیه روستا وجود دارد که يكي از شاخص‌ترین آنها مسجد زیرک، بر لبه شمالی، رو به شهر است.
ساشا ریاحی مقدم مدیر پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد امروز شنبه 4 آذر 96 در این مورد گفت: «با توجه به اینکه مسجد زیرک، بر لبه شمالی و رو به شهر است اما در اثر خیابان‌کشی دهه‌های اخیر هم اکنون در حاشیه خیابان قرار دارد.»
به گفته او، در گذر از کوچه تودیه ساباطی طولانی قرار دارد که در دل بستر رسی آبادی حفر شده است و دیواره‌های آن که رد کلنگ بر آنهاست؛ نمایانگر دست کند بودن آن است. در اطراف آن مسجد و بناهای مسکونی با ارزش و با قدمتی قرار دارد که متروکه شده و نیازمند حفاظت و تجدید حیات هستند. این فضاهای دستکند از لحاظ ساختار معماری، نوع و جنس و فرم مصالح معماری و فضاهای معماری در نوع خود کم نظیرند.
ریاحی مقدم در ادامه افزود: «به دلیل دخل و تصرف‌های دوره‌های گذشته، متروکه شدن بافت، خیابان‌کشی و عوامل محیطی، آسیب‌های فراوانی به این اثر بی‌همتا و منحصر به فرد وارد شده است. براین اساس با همراهی جامعه محلی و مشارکت بخشداری و دهیاری روستا در این مرحله اقدامات اجرایی رفع خطر، تثبیت وضع مجود و مرمت‌های اضطراری در حال انجام است.»
مدیر پایگاه تاریخی میبد گفت: «در ابتدا سازه الحاقی جدید روی این مسجد برچیده شده و بام آن سبک‌سازی شد. سپس ساباط و پشت‌بندهای گذر شرقی و غربی مسجد که دچار فرسودگی شدید بود مرمت و استحکام بخشی و ترک‌های موجود و ایجاد شده در بستر دستکند مسجد زیرُک با دقت فراوان و طی فرایندی زمان بر دوخت و دوز و مرمت شد.»
ریاحی معتقد ادامه داد: «سامان‌دهی فضای مسجد جامع بالا در دستور کار قرار دارد که پیش‌بینی می‌شود تا پایان آذرماه به اتمام برسد.»
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شهر تاریخی میبد اضافه کرد: «مسجد مذکور شبستانی است و مشتمل بر دو دهانه بر راستای قبله و چهار فرش انداز در طول آن می‌شود. ورودی که تنها راه ارتباطی با فضای بیرون محسوب می‌شود، با سقفی کوتاه به بلندای متوسط 240 سانتی متر و به صورت دالان کشیده‌ای به پهنای 290 سانتی متر است.»
ریاحی‌مقدم ادامه داد: «شواهد نشان می‌دهد که احتمالا، دهانه شرقی که ساختار و هندسه متفاوت نسبت به دهانه اصلی دارد، توسعه متاخر مسجد باشد. ارتفاع متوسط فضاها کم‌تر از سه متر، اندکی بلندتر از قد فردی با قامت متوسط است. محراب بر انتهای شبستان، تورفتگی ساده‌ای است. نورگیری نیز بر بالای آن تعبیه کرده‌اند که از ضخامت خاک تا کف بالا جریان هوا و نور را پدید می‌آورد. مسجد که به طور کامل در دل خاک کنده شده، با لایه‌ای از اندود پوشانده شده و مورد استفاده اهالی بوده است. طبق نوشته زيلويی قديمی كه در مسجد پهن شده، اين مسجد به نام مسجد پايين بيده نيز ناميده می‌شد و در زيلويی ديگر از مسجد تحتانی نام برده شده است.»
