بهگزارش سفرنیوز، مستند «باغهای گمشده در تاریخ تهران»، بهسفارش شبکه مستند سیما، با کارگردانی هادی آفریده، و با همکاری اداره امور فرهنگی مرکز روابطعمومی و اطلاعرسانی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در سال 1394 تولید شده و اکنون برای هر گونه بهرهبرداری در اختیار اداره امور فرهنگی مرکز روابطعمومی سازمان قرار گرفته است.
این کلیپهای سهگانه از کاخهای نیاوران و سعدآباد و گلستان تهیه و تولید شدهاند و محصول همکاری اداره امور فرهنگی مرکز روابطعمومی و اطلاعرسانی سازمان میراثفرهنگی و مجریان طرح «باغهای گمشده» هستند. این کلیپها هر کدام بهمدت حدود 2 دقیقه ساخته شدهاند و نگاه مخاطب را به کاخها از زاویهای دیگر هدایت میکنند.
از نقاط مثبت این کلیپها میتوان به تحقیق و پژوهش قوی و نگاه مستقل و غیرشعاری فیلمساز اشاره کرد. موضوع این فیلم تاریخ باغهای افسانهای تهران است و به تأثیرات مثبت باغهای تهران در پایداری محیطزیست شهر و کارکردهای میراث فرهنگی و معنوی باغهای پایتخت میپردازد.
باغ در نظر ایرانیان نمونهای از بهشت موعود بوده است. از خصوصیات شاخص باغهای ایرانی میتوان به نظم و تناسب سلسلهمراتب فضایی، استفاده از هندسه مربع یا مستطیل در ترکیب کلی و اجزا، دید مستقیم و طولانی در امتداد محور اصلی برای جلوه دادن به بُعد در باغ، نمایش آب به اشکال متنوع (جوی آب، حوض و استخر، فواره و...)، احداث بیشتر باغها در زمینهای شیبدار برای آبیاری مناسب و استفاده از درختهای انبوه و سایهدار در معابر اصلی اشاره کرد.
محوطه محصور باغ (مجموعه فرهنگیتاریخی) نیاوران، با وسعتی حدود 12 هکتار و با پوشش گیاهی و درختان کهنسال و قدمت چنددهساله و تنوع گونههای مختلف گیاهی، در شمالیترین نقطه تهران واقع است. باغ (مجموعه فرهنگیتاریخی کاخ) گلستان زمان شاهعباس صفوی احداث شده. بعدها کریمخان زند آن را به مرکزی حکومتی در تهران تبدیل کرده؛ اما رونق اصلی این کاخ به دوران آقامحمدخان قاجار بازمیگردد که با تأسیس سلسله قاجاریه این باغ را به ارگ سلطنتی تبدیل کرد.
مجموعه فرهنگیتاریخی سعدآباد نیز با مساحتی حدود 110 هکتار در پهنه پرطراوت کوهپایههای توچال و دره سرسبز دربند، در شمال تهران، واقع شده است. این باغ با الحاق محلههایی چون شاهمحله، ترشمحله، باغمحله، جعفرآباد، قاسمآباد وسعتی تازه یافت و به محل اقامتگاه تابستانی پهلوی اول تبدیل شد. در باغ سعدآباد، بهجز رودخانه دربند که از شمال به باغ وارد میشود، 12 قنات در دوره پهلوی دوم احداث شده که درحالحاضر بسیاری از آنها غیرفعال یا نیمهفعالاند. پوششهای متنوع گیاهی باغ شامل چنار، کاج، نارون، اقاقیا و... است.