به‌گزارش سفرنیوز، سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه، این مطلب را در مراسم افتتاحیه کارگاه آموزشی کنوانسیون سال 1970 یونسکو برای جلوگیری و ممانعت از واردات و صادرات غیرقانونی و انتقال دارایی‌های فرهنگی با تأکید بر ثبت و سیاهه‌برداری در موزه‌ها مطرح کرد.
بهشتی با اشاره به اهمیت امر حفاظت و کنوانسیون 1970 گفت: «در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اقدام در زمینه اجرای این کنوانسیون در وجوه مختلف مسبوق‌به‌سابقه است و این‌گونه نیست که در این زمینه قدم‌های جدی برنداشته باشیم.»
او افزود: «به‌عنوان مثال، طرح سامان‌دهی اموال منقول تقریباً از اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد در سازمان میراث‌فرهنگی وقت شروع شد که شامل سامان‌دهی کالبدی و اطلاعاتی اشیا بود.»
بهشتی از موزه‌های ملی و رضا عباسی به‌عنوان موزه‌هایی نام برد که در زمینه سامان‌دهی کالبدی قدم برداشته‌اند و افزود: «سامان‌دهی اطلاعاتی اگر اهمیتش بیشتر از سامان‌دهی کالبدی نباشد کمتر از آن نیست؛ البته در زمینه سامان‌دهی اطلاعاتی که کاری پیچیده‌تر بود، چند اقدام مهم اتفاق افتاد.» و ادامه داد: «یک اقدام در زمینه ایجاد بانک اطلاعاتی برای ثبت و ضبط اطلاعات اشیا بود، طوری که از شکل قبلی‌اش که در دفتر ثبت می‌شد کامل‌تر باشد و در شکل جدید انفورماتیک ثبت و ضبط شود.»
بهشتی گفت: «طبعاً با ظرفیت‌هایی که کامپیوتر در مقایسه با کاغذ ایجاد می‌کرد، توقع هم بیشتر شده بود که اطلاعات بیشتری ثبت و ضبط شود، اطلاعاتی که پاسخ‌گوی نیازهای حفاظتی، حقوقی و پژوهشی باشد و جنبه‌های اداری موضوع را حل‌وفصل کند و وجه مالکیت اشیا را تعیین تکلیف کند.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری مرحوم حاج‌سید‌جوادی را ازجمله افرادی دانست که یکی از بهترین کارشناسان اموال بود و در سازمان کارهای مفصل و جدیی در این زمینه انجام داد.
او نرم‌افزار جام را محصول تلاش حاج‌سید‌جوادی دانست و افزود: «اقدام جدی دیگری که صورت گرفت تبیین آیین‌نامه اموال تاریخی، فرهنگی و هنری مربوط به دستگاه‌های اجرایی بود که خود سازمان هم یکی از این دستگاه‌هاست.»
سیدمحمد بهشتی این آیین‌نامه را به چند دلیل بااهمیت دانست و تصریح کرد: «بسیاری از اصطلاح‌ها و واژه‌ها تا قبل از این آیین‌نامه در شکل افواهی وجود داشت؛ امنای اموال، مدیریت‌ها و کارشناسان از آن سخن می‌گفتند، ولی به‌شکل جسته‌وگریخته بود و هیچ‌جا در موردش توافقی صورت نگرفته بود.»
بهشتی گفت: «تعریف یک اثر و شی‌ء فرهنگی‌تاریخی در آیین‌نامه اتفاق افتاد.»
او با اشاره به فعالیت‌های صورت‌گرفته از سال 1309 تا 1381 برای شکل‌گیری و تبیین آیین‌نامه اموال تاریخی و نقش پررنگ مرحوم صمدی و حاج‌سید‌جوادی در آن، افزود: «از جمله مهم‌ترین مواردی که در این آیین‌نامه آمده و نسبت به خودش یک تفاوت ماهوی داشته شأن امین اموال بود.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: «تا قبل از تبیین این آیین‌نامه امین اموال بودن یک مسئولیت بود، درصورتی‌که با این آیین‌نامه امین اموال یک شغل شد، یعنی یک نفر از صبح تا شب کارش تنها همین باشد، زیرا امر سامان‌دهی کالبدی اموال تاریخی، فرهنگی و هنری به‌عهده اوست و این خودش یک کار است.»
بهشتی تصریح کرد: «با اجرای این آیین‌نامه امین اموالی به یک کار تبدیل شد نه یک مسئولیت که ابتدا آن را قبول کنیم و بعد از مدتی به دیگری بسپاریم و برویم.» و افزود: «در این صورت می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که وظیفه حفاظتی خودمان را در قبال اموال فرهنگی‌تاریخی انجام داده‌ایم یا به‌عبارتی می‌توانیم بگوییم که قدم عملی در راه اجرای کنوانسیون 1970 برداشته‌ایم.»
به‌گفته بهشتی برای اجرایی شدن این کنوانسیون، مقدماتی باید در موزه‌ها اتفاق بیفتد. او با بیان اینکه این موضوع سابقه دارد افزود: «تنها نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که بستر قانونی ایجادشده باید به‌شکل دقیق اجرایی درآید؛ وگرنه یعنی ما از آن بهره نبرده‌ایم.»
بهشتی اظهار امیدواری کرد که تا با برپایی این دوره و دوره‌های نظیر آن، توانمندی لازم را برای اجرای هر چه بهتر تکالیف و وظایف در قبال امر حفاظت بهتر به‌دست آوریم و از ظرفیت‌های قانونی پدیدآمده برای اجرای این امر حداکثر بهره را ببریم.
حفاظت از میراث فرهنگی مهم‌ترین وظیفه نهادهای فرهنگی
سیداحمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم و مشاور ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دیگر سخنران این نشست، مهم‌ترین وظیفه موزه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای فرهنگیی همچون میراث‌فرهنگی، یونسکو و... را حفاظت از میراث فرهنگی‌تاریخی دانست.
محیط طباطبایی اولین گام در راه حفاظت را مستندنگاری، ثبت و ضبط اعلام کرد و، با اشاره به وضعیتی که برای آثار فرهنگی و تاریخی عراق و سوریه پیش آمده، تصریح کرد: «اگر از اشیای فرهنگی‌تاریخی این کشورها سیاهه‌نگاری، ثبت و ضبط صورت گرفته بود از قاچاق و خروج غیرقانونی آن‌ها جلوگیری می‌شد.»
به‌گفته او، شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) هم خود را بر آموزش و حفاظت از آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی که نشانگر هویت کشور هستند گذاشته است و این کارگاه قدمی در راه اجرای اهدافی است که این شورا در سطح دنیا دنبال می‌کند.
او با اشاره به تلاش‌هایی که افراد مؤثر برای تبیین آیین‌نامه کنوانسیون 1970 انجام می‌دهند تصریح کرد: «برنامه جام در ایران، گرچه از لحاظ سخت‌افزاری از کشورهای اروپایی عقب‌تر بود، از نظر محتوایی و نرم‌افزاری از ویژگی‌های خاصی برخوردار بود که متأسفانه هیچ‌وقت به‌صورت یک برنامه کامپیوتری درنیامد و امیدواریم با استفاده از روش‌های جدید شاهد رفع این نواقص باشیم.»
مستندنگاری از واجبات مجموعه‌های موزه‌ای
جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران، دیگر سخنران این مراسم نیز گفت: «مستندنگاری یکی از واجبات مجموعه‌های موزه‌ای است و با مستندنگاری‌های حرفه‌ای، باکیفیت و هدفمند در این مراکز ریسک دسترسی عکاسان و پژوهشگران به اشیا به‌طرز محسوسی کاهش می‌یابد.»
او یکی از مزایای مستندنگاری حرفه‌ای را وجود یک بک‌آپ (نسخه پشتیبان) در بانک اطلاعاتی موزه‌ها دانست که می‌توان نسخه‌های آن را در اختیار مراکزی مانند کتابخانه ملی، سازمان یونسکو و... گذاشت تا در مواقع اتفاقات پیش‌بینی‌نشده چون حادثه بامیان، موصل و... بتوان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد.
رئیس موزه ملی ایران از شرکت‌کنندگان خواست تا محتوای این دوره آموزشی را که با بهره‌گیری از استادان خارجی برگزار می‌شود با جدیت فراگیرند و بکوشند تا آن‌ها را در موزه‌های ایران به‌کار بندند.
مستندنگاری و سیاهه‌برداری به‌عنوان یک اصل موردتوجه قرار گیرد
دیگر سخنران این مراسم استرکیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، به چهار وظیفه موزه‌ها شامل حفاظت، پژوهش، آموزش و ارتباطات اشاره کرد و گفت: «این کارگاه برای معرفی کنوانسیون 1970 و با هدف جلوگیری از قاچاق و انتقال اشیا از کشورها شکل گرفته تا بتواند جلوی ورود و خروج اشیای فرهنگی‌تاریخی را بگیرد.»
او افزود: «بعد از تبیین کنوانسیون 1970 دستورالعمل 2015 مورد تأکید قرار گرفته و مطباق آن به کمیته‌های یونسکو و سازمان‌های مرتبط برای آموزش، فراگیری و توسعه تأکید می‌شود که به کنوانسیون 1970 عمل کنند و مستندنگاری و سیاهه‌برداری را به‌عنوان یک اصل موردتوجه قرار دهند.»
لاروش در ادامه از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، ایکوم و موزه ملی ایران برای برگزاری این کارگاه قدردانی و اظهار امیدواری کرد که برگزاری این کارگاه مفید باشد و با توجه به بحران‌های پیش‌آمده در دنیا اهمیت آن مشخص شود.
کارگاه آموزشی کنوانسیون سال 1970 یونسکو برای جلوگیری و ممانعت از واردات و صادرات غیرقانونی و انتقال دارایی‌های فرهنگی با تأکید بر ثبت و سیاهه‌برداری در موزه‌ها به‌مدت سه روز با همکاری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، ایکوم، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در موزه ملی ایران درحال برگزاری است.
