معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفر به استان یزد از خانه تاریخی صدرالعلما واقع در بازار تاریخی یزد بازدید کرد.
مسعود سلطانی‌فر معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی سازمان کشور با همراهی مدیرکل و معاونین اداره کل استان از خانه تاریخی صدرالعما واقع در خیابان امام خمینی، بازارچه صدری بازدید کردند.
شایان ذکر است، بر اساس نوع معماری و مصالح به کار رفته این بنا در دوره متاخراسلامی (قاجار) احداث گردیده که نام آن متاثر از شهرت بانی و مالک سابق بنا بوده و در سال 1389 به شماره 29565 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. ساختمان خانه صدر العلماء بر اساس پلان چهار ضلعی و حیاط مرکزی شکل گرفته و فضاهای مسکونی این عمارت در سه طبقه شامل زیرزمینهای ضلع جنوبی و شمالی، طبقه همکف، طبقه فوقانی و تالار و ضلع شمالی احداث شده اند. ورودی از ضلع شرقی به حیاط متصل می شود و در راهرو خود دارای نورگیر با نمای آجری زیبا است .
تالار (ایوان) در ضلع جنوبی قرار گرفته و در مجاور آن اتاقهای مسکونی مثل اتاق پشت تالار قرار گرفته که بادگیرهای یک طرفه به سمت شرق و غرب در روی پشت بام آن خودنمایی و تهویه مناسبی را فراهم می آورند. راه پله دسترسی به پشت بامها از داخل راهرو و زاویه های شمال شرقی و شمال غربی حیاط به طرف طبقات فوقانی و پشت بام امتداد یافته است. سقف فضاها به صورت ضربی و با قوس هلالی و خنچه پوش اجرا شده است. تزئینات بنا شامل نماهای گچی و گچبری شده و پیش درگاهها و ستونهایی از همین جنس که در طبقات فوقانی فضاهای مجاور تالار به کار رفته اند و همچنین نماهای آجری زیبا و دربهای مزین به شیشه های الوان و به خصوص درب زیبای بین تالار اتاق نشیمن پشت آن است.
گفتنی است: قرارگرفتن در مجاورت مجموعه بناهای صدری (شامل کاروانسراها و عمارتهایی به این نام) و قرارگرفتن بنا در بافت قدیمی و مجاور بازار و حصار برج و باروی قدیم یزد از ویژگی های خاص آن است.
همچنین مصالح به کار رفته در بنا شامل انواع آجر، گل، گچ، سنگ، چوب و دیگر مصالح بومی می شوند.
در ادامه این سفر سلطانی فر از خانه تاریخی روهنی یزد بازدید کرد.
گفتنی است، باتوجه به خصوصیات معماری و نوع مصالح به کار رفته قدمت این بنا به اوایل دوره قاجار می رسد.
خانه روهنی از دو بخش بیرونی و اندرونی تشکیل شده که هر بخش دارای تالار، بادگیر، مطبخ و اتاق زمستانه جداگانه می باشد. ورودی اصلی خانه در ضلع جنوب غربی با یک هشتی به حیاط اندرونی متصل می شود. تالار و یک اتاق در همین ضلع حیاط واقعند که بادگیر چهار طرفه ای در بالای سقف اتاق واقع شده است. در جبهه مقابل اتاق پنج دری معروف به حجله خانه قرار گرفته که دارای تزئینات گچبری است.
در دو ضلع دیگر حیاط نیز چند اتاق واقع شده که سطح دیوار آنها با گچ و طاقهای آنها به صورت ضربی پوشیده شده است. کف تمامی اتاقها و حیاط بیرونی و اندرونی نیز آجرفرش است. یک درب ورودی حیاط بیرونی و اندرونی را به هم مرتبط می کند و در جبهه جنوب غربی حیاط بیرونی تالار کوچکی واقع شده که یک بادگیر دو طرفه بر فرازآن قرار دارد. در سه ضلع دیگر چند اتاق و در پشت اتاق های ضلع جنوب شرقی مطبخ واقع شده است.
همچنین این بخش دارای دو درب ورودی مجزا است که یک درب به اصطبل و انبار غله که در انتهای ضلع شمال شرقی قرار گرفته اند، باز می شود و درب دیگر با یک راهرو به بن بست مجاور متصل است. در ضلع شمال شرقی یک زیرزمین کوچک واقع شده و در سه ضلع دیگر یک زیرزمین بزرگ امتداد یافته است. بخش اندرونی نیز دارای دو زیرزمین در جبهه غربی و شرقی است. مصالح به کار رفته در بنا نیز خشت و گل است. نمای حیاط بیرونی و اندرونی کاهگل و در میانه حیاط هرکدام یک حوض قرار گرفته است.
گفتنی است: این بنای مسکونی هر سال به مدت 10 روز در مراسم ماه محرم وقف امور مذهبی است که واقع شدن در بافت قدیمی و سنتی یزد نیز از خصوصیات بارز آن است.
خانه روهنی یزد در سال یکهزار و سیصد و هشتاد و دو به شماره 9134 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
