به گزارش سفرنیوز، این روزها همه اهالی شهر باستانی شوش به امید جهانی شدن این شهر 6000 ساله، آب و جارو به دست در حال نظافت و آماده کردن شهرشان هستند تا در آستانه ورود کارشناسان یونسکو زیباتر و موجه‌تر از همیشه به‌نظر آید و در همین خصوص نیز شهرداری شوش تاکنون 90 کامیون زباله از اطراف محوطه باستانی شوش جمع‌آوری کرده است.

این خبر اگرچه در وهله اول بسیار خوشایند به نظر می آید، اما از دیگر سو حکایت از روندی تلخ و غم انگیز در نحوه نگهداری آثار تاریخی فرهنگی کشور دارد و آن این که فقط زمانی توجه​ای ویژه به این گونه آثار می شود که بحث ثبت ملی و جهانی آنها مطرح می شود و در غیر این صورت هر روز باید شاهد تخریب بخشی از آثار تاریخی و باستانی کشورمان باشیم.

نگاهی مختصر به سایت های خبری گواه این ادعاست که هر روز بخشی از میراث تاریخی کشورمان بر اثر عوامل طبیعی همچون باد و باران و رطوبت، زلزله و فرونشست زمین و عوامل غیرطبیعی همچون حفاری های غیرمجاز، آتش سوزی، انباشت بیش از حد زباله و چرای بی رویه دام در حال تخریبی سریع و جبران ناپذیر است.

شهر باستانی شوش نیز به عنوان کهن ترین شهر جهان از این موضوع مستثنا نیست و متاسفانه نه تنها طی سال های گذشته از انواع تخریب در امان نمانده، بلکه بی توجهی به حفظ زیبایی منظر آن نیز به حدی بوده است که به گفته شهردار شوش تاکنون بیش از 120 تن زباله و نخاله ساختمانی از اطراف و محوطه تاریخی شوش جمع آوری شده است.

یوسف زمانی اصل با اشاره به بسیج امکانات برای پاکسازی محوطه باستانی شوش به منظور آماده سازی این محوطه برای ثبت در فهرست آثار جهانی یادآور می شود: تاکنون بیش از 90 کامیون زباله از اطراف و محوطه باستانی شوش جمع آوری شده است.وی با اشاره به زیباسازی خیابان منتهی به محوطه باستانی تاریخی شوش تصریح می کند: گلکاری، رنگ آمیزی، احداث جدول، سنگفرش، خط کشی و جمع آوری تابلوها از خیابان های اطراف حریم آثار باستانی در شهر شوش از دیگر اقدامات شهرداری در این راستا است.این مسئول در حالی از بسیج امکانات برای نظافت و جمع آوری زباله های اطراف این محوطه تاریخی و زیباسازی آن بدون فوت وقت خبر می دهد که پیش از این نیز به راحتی می شد این طرح ضربتی را اجرایی کرد و مانع تخریب منظری این محوطه شد. البته مشکل فقط در انباشت زباله در اطراف این محوطه نیست بلکه تخریب های دیگری نیز در قسمت های دیگر این محوطه نظیر تپه های تاریخی آن صورت گرفته که تاکنون به آن توجهی نشده است.

علی درویشی، دبیر انجمن آزاد دوستداران میراث فرهنگی شوش درباره تخریب تپه جنگل این منطقه از سوی حفاران می گوید: بتازگی در منطقه روستای کاظم حمد در خسرج از توابع بخش شاوور نیز یک محوطه تاریخی بزرگ مورد تعرض و تجاوز قرار گرفته است و بیم آن می رود که این محوطه تاریخی پیش از شناسایی و بررسی های علمی و باستان شناسی، همچون محوطه های باستانی بیت لوسی در سال ۱۳۸۶ تخریب و با خاک یکسان شود.

به گفته وی، محوطه باستانی «غرب کرخه» یکی دیگر از آثار تاریخی شهرستان شوش است که با گسترش فعالیت های عمرانی و احداث کانال های آبرسانی و عملیات کشاورزی بی دفاع مانده است و متاسفانه طی بررسی هایی که صورت گرفته، بیشتر این تخریب ها پس از استعلام و احتمالا بلامانع بودن از سوی میراث فرهنگی صورت گرفته است.

درویشی خاطرنشان می کند: شهر باستانی ایوان کرخه نیز به عنوان بزرگ ترین شهر دوره ساسانی در جنوب غرب کشور همچنان از سوی دانشگاه آزاد اسلامی دزفول شخم زده می شود و به بهانه آموزش دانشجویان کشاورزی، سال های زیادی است که به جای کمچه های باستان شناسان با تیغه های تراکتورها روزبه روز تخریب می شود. همچنین سیلوهایی که دقیقا در مجاورت دیواره شهر ایوان کرخه با مجوز احداث شد، در حال گسترش و تاسیس واحد های جدید است.

این کارشناس باستان شناسی با اشاره به این که محوطه باستانی صالح داوود نیز که مربوط به دوره ایلیمایی است، پس از کاوش هایی که از سوی مهدی رهبر در آن صورت گرفت مجددا به حال خود رها شده است، به دیگر محوطه ها و تپه های باستانی اشاره می کند و می گوید: محوطه های باستانی مگرنات، بیت مشهود، تپه های باستانی بخش شاوور، محوطه های باستانی بیت حمود در غرب رودخانه کرخه، تپه های باستانی خارکوب، جعفرآباد و ده ها محوطه باستانی دیگر بنا به دلایل مختلف بارها و بارها در معرض تهدید و تعرض قرار گرفته است.

دبیر انجمن آزاد دوستداران میراث فرهنگی شوش با تاکید بر این که متاسفانه حجم بالای تخریب محوطه های تاریخی و باستانی کم نشده، بلکه افزایش پیدا کرده است، خاطرنشان می کند: فراهم کردن بستر مناسب برای ثبت جهانی هر اثر تاریخی، وظیفه ای سنگین است که بر دوش مسئولان قرار دارد و با هر چه بهتر اندیشیدن باید این بستر را بوجود آورند نه این که جلسات پرونده مهم ثبت جهانی محوطه تاریخی شوش را پشت درهای بسته برگزار کنند و مردم که به واقع میراث داران واقعی این آثار هستند در بی خبری به سر برند.

تخریب یک بنای اساطیری

همان طور که ذکر شد این گونه بی توجهی تقریبا در مورد تمام آثار تاریخی مشاهده می شود. آتشکده آذر برزین مهر به عنوان سومین آتشکده اساطیری تاریخی در منطقه ریوند سبزوار در خراسان رضوی یکی از این آثار است که به دلیل ویژگی های معجزه آسایی نظیر سوزنده نبودن آتش آن، در صدر توجه باستان شناسان و گنج یابان داخلی و خارجی قرار دارد و حفاری ها و تخریب های بیرویه از یک سو و بی توجهی میراث فرهنگی از دیگرسو، در حال فروپاشیدن آن است.

تخریب این آتشکده بر اثر حفاری گنج یابان در حالی ادامه دارد که بسیاری از کارشناسان و باستان شناسان اعتقاد دارند که میراث فرهنگی کشور باید نسبت به حفظ و مرمت این اثر تاریخی اقدام کرده و با حفاظت های گسترده مانع سرقت آثار باستانی در محدوده و اطراف آذر برزین شود.

سوزنده نبودن آتش این آتشکده و اثر نداشتن آب و خاک بر آن، سوختن آتش بدون هیزم و با چوب های خوشبو، فقط بخشی از ویژگی های این اثر باستانی و اساطیری است که موجب شده پای گردشگران و گنج یابان به این محل باز شود.

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار، این آتشکده متعلق به 2700 سال قبل است و همواره به عنوان یکی از قدیمی ترین آثار شهر بیهق از آن نام برده می شود و طی سالیان اخیر به دلیل فعالیت های غیرقانونی گنج یابان حدود 60 درصد از آن تخریب شده است.

حسین علی حبیب پور می افزاید: تاکنون سه فصل مرمت روی این آتشکده صورت گرفته است اما از آنجا که این بنا روی کوه قرار دارد امکان حفاظت از آن چندان آسان نیست. به همین دلیل قاچاقچیان آثار تاریخی شبانه به تخریب این اثر می پردازند تا گنج و ثروت بادآورده ای را به چنگ آورند.