به گزارش سفرنیوز،کشورهاي مختلف با بهانه هاي متفاوت، مقصدي براي گردشگران مي شوند. کشوري که جاذبه تاريخي ندارد، معماري مدرنش ديدني مي شود، کشوري طبيعت دلنواز و چشمگيري ندارد، حراجي راه مي اندازد، کشوري که زيرساخت گردشگري ندارد، طبيعتش را واسطه مي کند تا با معرفي خود و ورود گردشگري تاسيسات و تجهيزاتي علم کند.

جايي قبرستانش را محلي براي تخليه هيجان مسافران درنظر مي گيرد. جايي ديگر شهربازي عظيم و عجيبش را. کشورهاي مختلف براساس نياز گردشگران بهانه اي براي سفر بوجود مي آورند. معرفي جذابيت هاي تاريخي، بصري، مدرنيته، خريد، آموزش و اخيرا هم درمان از اصلي ترين مولفه هاي جذب گردشگر محسوب مي شود. گردشگري سلامت با 4 زيرشاخه از شاخه هاي جديد انواع دلايل سفر است که طي مدت کوتاهي به يکي از پردرآمدترين شاخه هاي گردشگري تبديل شده است. هم اكنون صنعت گردشگري پزشكي در جهان به سرعت در حال تبديل شدن به صنعتي جهاني و پرسود است. گفته مي شود ايران پس از اردن بيشترين ظرفيت‌ها و قابليت‌ها را در حوزه گردشگري سلامت در بين كشورهاي اسلامي دارد.

وجود چشمه‌هاي آب معدني در اغلب استان‌هاي كشور، داشتن مراكز مجهز درماني ناباروري و مراكز دياليز، انواع جراحي‌هاي قلب، پلاستيك و چشم، توليد داروهاي منحصر به فرد مانند داروي ضد ايدز آيمود و داروهاي هايتك بيوتكنولوژي و داشتن متخصصان و پزشكان متبحر و صاحب نام در جهان از جمله ظرفيت هاي متعدد ايران در گردشگري سلامت هستند اما تقريبا اين پتانسيل در ايران به صورت بالقوه باقي مانده و خبري از خيل گردشگراني که براي درمان و انجام انواع جراحي به ايران سرازير مي شوند، نيست. البته در اين بحث عملکرد بخش خصوصي پررنگ تر بوده و تاکنون چند سرمايه گذار براي ساخت دهکده يا شهر سلامت سرمايه گذاري کرده اند. حدود 50 هزار گردشگر سلامت به کشورمان آمده اند که بيشترين نوع گردشگران به کشورمان از کشورهاي آذربايجان، ترکمنستان، عراق و افغانستان هستند که به استانهاي تهران، خراسان رضوي، اردبيل و گيلان جهت انجام درمان خود مراجعه کرده اند.

اقدامات ايران براي توسعه گردشگري سلامت اقدامات متعددي بويژه در سال هاي اخير براي توسعه گردشگري سلامت انجام شده بطوري كه آيين نامه مراكز ارائه خدمات گردشگري سلامت (آيين نامه خدمات توريست درماني) در بهمن ?? تدوين، تصويب و ابلاغ شد. براساس اين ‌آيين نامه، مراكزي كه مي‌خواهند در زمينه گردشگري سلامت و ارئه خدمات سلامت به بيماران خارجي فعاليت كنند بايد از وزارت بهداشت و سازمان گردشگري مجوزهاي لازم را دريافت كنند. ارائه آموزش هاي گردشگري سلامت به كاركنان آژانس هاي مسافرتي و راه اندازي بخش بيماران بين المللي در بيمارستان ها از ديگر اقداماتي به شمار مي رود كه براي توسعه گردشگري سلامت از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در دست اجرا است. ويزاي ارزان براي درمان از ديگر اقدامات ايران در زمينه گردشگري سلامت ارائه ويزاي درماني با 50 درصد تخفيف به گردشگران مي باشد که به اين نوع از رواديد، ويزاي T گفته مي شود. از آنجايي که نرخ خدمات بهداشتي در ايران بسيار ارزانتر از کشورهاي اروپايي و آمريکايي است، مردم کشورهاي اسلامي تمايل بالايي براي انجام درمان هاي خود در کشورمان دارند از اين رو وزارت امور خارجه ايران براي اعطاي ويزاي سلامت تخفيفات 50 درصدي به متقاضيان سفر به ايران را ارائه مي دهد.

کليه دفاتر مسافرتي و تورهاي گردشگري در صورتي که بتوانند گردشگران سلامت از کشورهاي اسلامي را جهت انجام درمان به ايران جذب کنند از جوايز صادراتي برخوردار مي شوند. برپايه اين تصميم به ازاي هر گردشگر 140 دلار به دفاتر مسافرتي و تورهاي گردشگري پرداخت مي شود. دهکده هاي سلامت در ايران يکي از ويژگيهاي منحصربفرد کشورمان در گردشگري سلامت که ما را از ساير کشورها متمايز مي کند وجود پزشکان خبره و مشهور در تخصص هاي مختلف است اما عدم امکانات پزشکي توام با ارائه خدمات گردشگري و تفريحي، عدم تبليغات بين المللي، عدم هماهنگي صحيح بين متوليان امر، عدم دفاتر خدمات مسافرتي حرفه اي در بازار گردشگري سلامت و فعاليت دلالان به جاي آژانس هاي مسافرتي و ... همه و همه منجر به سرازيري اين گردشگران به سوي ساير کشورها شده است. البته خوشبختانه پروژه هايي براي راه اندازي گردشگري سلامت به معناي واقعي در کشورمان در شهرهاي اصفهان، شيراز، قم و مشهد در حال احداث است که سرمايه گذاران و مسئولان به آينده آنها اميدوارند. دهکده سلامت صباي قم پروژه اي که بيشترين رشد فيزيک را داشته دهکده سلامت صباي قم است.

دهکده سلامت قم در منطقه نمونه گردشگري بين المللي دستجرد واقع شده است. مطالعات امکان سنجي و طرح جامع دهکده سلامت صبا سال 79 و عمليات اجرايي آن از سال 84 شروع شد. براي اين پروژه سه فاز به مساحت 50 هکتار تعريف شده است که اولين فاز آن بهار سال آينده افتتاح مي شود. فاز اول اين پروژه شامل امکانات تفريحي، خدماتي و اقامتي مانند رستوران، کافي شاپ، سفره خانه سنتي، تالار، درياچه مصنوعي، اسکله قايقراني، سايت ماهيگيري، شهربازي، بازارچه صنايع دستي، فروشگاه، هتل، ويلاهاي اقامتي؛ فاز دوم آن شامل کلينيک هاي سلامت و فاز سوم آن شامل مجتمع هاي ورزشي با سالن هاي چندمنظوره، پيست اسکيت، دوچرخه سواري، باشگاه اسب سواري و تيراندازي است.

بنابه گفته مدير اين پروژه فاز اول اين پروژه به طور مستقيم براي 300 نفر شغل ايجاد کرده است. قم مقصد توريست مذهبي است و معمولا در تمام ايام سال گردشگر دارد. ازآنجايي که مهم ترين بازار هدف در قم گردشگران عرب است؛ لذا بايد بر روي زائران کشورهاي عربي که به قم مي آيند بيشتر تمرکز و برنامه ريزي گردد. دومين پروژه قابل طرح در بحث گردشگري سلامت شهرک سلامت اصفهان است. اين پروژه با مساحت 33 هزار متر مربع در محدوده منطقه 10 در شمال شرقي اصفهان و کنار اتوبان آقابابايي واقع شده است. اين پروژه از چند مجموعه درماني و تفريحي تشکيل شده که درکنار آن براي رفاه حال مسافران، بيماران و پزشکان پارکينگي با ظرفيت 1300 خودرو ساخته مي شود. در ميان سه ساختمان اصلي پروژه و در مرکز مجموعه باغ 5 هکتاري فضاي زيبا با معماري سبز طراحي شده است. اين پروژه داراي ساختمان مرکزي پزشکي، ساختمان خدمات پزشکي، هتل سلامت و مغازه هاي خرده فروش است.

پروژه هاي بزرگ سلامت ديگري در کشور مانند شهر سلامت شيراز و مشهد وجود دارد اما تاکنون به مرحله اجرا نرسيده اند. پتانسيل هاي ايران در زمينه خدمات پزشكي در جهان ايران داراي برخي از خدمات پزشكي و دارويي هست كه كمتر در كشورهاي ديگر يافت مي شود كه اين مساله، ايران را جزو مقاصد گردشگري سلامت در جهان قرار داده است. - به طور مثال ايران در عرضه توليد داروهاي بيوتكنولوژي يكي از پنج كشور برتر دنيا است و از ?? مولكول پرمصرف بيوتكنولوژي ? فرآورده در ايران توليد مي شود. - ايران در عرصه داروسازي به رتبه اول منطقه، چهارم آسيا و دوازدهم جهان دست يافته و ظرف چند سال اخير در طرح ملي راديوداروها ?? قلم راديو دارو توليد كرده است. - داروي ضد ايدز آيمود نيز فقط در ايران توليد مي شود و برخي از كشورهاي خارجي براي درمان بيماران خود با اين دارو اعلام علاقه مندي كرده اند. - ارائه خدمات درماني نويني مانند درمان ضايعات مغزي با سلول هاي شوان و درمان بيماري هاي نورولوژي (اعصاب) با سلول هاي بنيادي نيز از جمله روش هاي نوين پزشكي در ايران است. درآمد 150 ميليون دلاري هزينه درمان در ايران به مراتب کمتر از ساير کشورهاست. به طوري که هزينه جراحي قلب باز در بهترين بيمارستان ايران 20 ميليون تومان و هزينه همين جراحي در بيمارستان هاي آلمان به واحد پولي کشورمان حداقل به 250 ميليون تومان مي رسد يا هزينه پيوند كبد که در آمريكا ??? هزار دلار که بيش از ?? برابر هزينه آن در ايران است. با به راه افتادن موج بحران اقتصادي در برخي کشورهاي اروپايي، هزينه درمان در اين کشورها به چند برابر افزايش يافته است که مردم اين کشورها تصميم گرفتند براي درمان به کشورهاي ارزان سفر کنند. اين فرصتي بود تا کشورهايي مانند ترکيه، مالزي و تايلند از آن استفاده کنند و با معرفي پکيج هاي سلامت خود و احداث بدون وقفه هتل بيمارستان ها، به اين نياز گردشگران با ارائه خدمات ارزان پزشکي و اقامت پاسخ دهند. البته کشور ما هم بي نصيب نبوده و سال گذشته حدود 50 هزار نفر به عنوان گردشگر سلامت وارد ايران شدند که درآمدي نزديک به 150 ميليون دلار به دنبال داشت. بررسي آمارها نشان مي دهد که گردشگري سلامت ايران در سال 91 نسبت به 90، بيش از 60 درصد رشد يافته است؛ با اين حال سهم آژانس هاي گردشگري از اين رشد بسيار کمتر بوده که نشان دهنده ضرورت تحول و بهبود فعاليت هاي شرکت هاي فعال در اين زمينه و تشکل هاي مرتبط است.

ارزآوري شش هزار دلاري براي ايران توسط هر گردشگر سلامت گفته مي شود سالانه ?? هزار گردشگر سلامت وارد ايران مي شوند كه طبق بررسي‌هاي صورت گرفته هر گردشگر سلامت در ايران سه برابر گردشگرهاي عادي ارزآوري دارد.هر گردشگر خارجي سلامت براي ايران بطور ميانگين چهار تا شش هزار دلار ارزآوري دارد بنابراين مهم نيست گردشگر سلامت از كدام كشور (پيشرفته يا كمترتوسعه يافته) وارد ايران شود بلكه بايد اين صنعت در كشور توسعه يابد. گردشگري سلامت در ايران، يك صنعت ملي نيست هم اكنون بيش از ?? كشور در جهان گردشگري سلامت را به عنوان يك صنعت ملي شناسايي كرده اند اما متاسفانه برغم سودآوري ارزي و ظرفيت هاي بالاي كشور براي جذب گردشگران سلامت، هنوز گردشگري سلامت به عنوان يك صنعت ملي شناخته نشده است؛ اين در حالي است كه بطور مثال كشورهايي مانند تركيه هفت ميليارد دلار و هند ?? ميليارد دلار در سال از صنعت گردشگري سلامت درآمد ارزي دارند. هم اكنون كشورهايي مانند چين با برجسته كردن طب سوزني و تايلند با برجسته كردن ماساژ درماني خود توانسته اند گردشگران زيادي را به كشور خود جذب كنند؛ ايران هم داراي چنين ظرفيت هايي هست و بايد از آن استفاده كند. چالش هاي گردشگري سلامت هرچند گردشگري سلامت با سودآوري هاي كلاني همراه است اما چالش هاي خاص خود را دارد بطور مثال سازمان جهاني بهداشت وجود سيستم ايمني بيمار را در صنعت گردشگري سلامت الزامي كرده است. كشورها براي توسعه گردشگري سلامت بايد از استانداردهاي خاصي برخوردار باشند، بنابراين نوسازي بيمارستان ها، طراحي استانداردها و افزايش كيفيت خدمات مراقبتي براي توسعه گردشگري سلامت در ايران ضروري به نظر مي رسد. مديريت توريسم درماني از ديگر چالش هاي صنعت گردشگري سلامت است؛ در زمينه توريسم درماني و جذب گردشگران سلامت همواره بايد به چهار مولفه توانمندي هاي پزشكان و متخصصان، فناوري هاي روز و استانداردهاي جهاني، اقتصاد درمان و هزينه هاي درمان و مقررات داخلي كشور توجه داشت.

قرن بيست و يكم، قرن صنعت گردشگري شرايط و نياز جوامع كنوني در قرن بيست و يكم، ضرورت تدوين استراتژي اثربخش و پويا را براي توسعه پايدار گردشگري سلامت بيش از پيش نمايان مي سازد. ايران با توجه به تغييرات پرشتاب جهان و اقتصاد، ناگزير به رقابت در عرصه هاي صنعت هاي درآمدزا از جمله گردشگري سلامت است. مجاورت جغرافيايي و نزديكي شرايط فرهنگي و مذهبي، ايران را به يكي از بهترين مقاصد گردشگري دنياي اسلام بدل ساخته لذا لازم است از اين فرصت، بيشترين بهره را برد. گردشگري سلامت در شرايط فعلي به يكي از بزرگترين كسب و كارهاي جهان تبديل شده و به سرعت در حال توسعه است كه ايران نيز بايد همگام با اين شتاب به برنامه هاي توسعه صنعت گردشگري سلامت خود رونق دهد و اين صنعت را به عنوان يك صنعت ملي شناسايي كند. تعريف جهاني براساس تعريف سازمان جهاني جهانگردي(UNWTO): گردشگري سلامت، گردشگري تندرستي، گردشگري درماني و گردشگري پزشکي از زيرشاخه هاي اين نوع گردشگري است که هرکدام تعريف مشخصي دارد که به مسافرت از محل دائم زندگي خود جهت حفظ، بهبود يا بازگشت مجدد سلامت جسمي و ذهني فرد براي مدتي بيش از 24 ساعت و کمتر از يک سال گردشگري سلامت و مسافرت به دهکده هاي سلامت و مناطق داراي چشمه هاي آب معدني و آب گرم(اسپاها) بدون نظارت پزشکي و در مواردي که گردشگر بيماري جسمي مشخصي نداشته باشد را گردشگري تندستي مي گويند. همچنين مسافرت براي استفاده از منابع درماني طبيعي(آب هاي معدني، نمک، لجن و غيره)جهت درمان برخي بيماري ها با گذراندن دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکي را گردشگري درماني و مسافرت براي درمان بيماري هاي جسمي يا انجام نوعي از عمل هاي جراحي تحت نظارت پزشکان در بيماريتان ها و مراکز درماني را گردشگري پزشکي مي گويند.