به گزارش سفرنيوز ، عمليات حفاظت ، تعيين حريم و گمانه زني نخستين كاوش پهنه فرهنگي شرق پايتخت سرانجام پس از دو سال انتظار از سوي كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران اجرايي مي‌شود.قرار است امسال سه كاوش دژ گلخندان ، تپه شغالي و قلعه ايرج در تهران اجرايي شوند.
"حسن فاضل نشلي " رييس پژوهشكده باستان شناسي با تاكيد بر اهميت اجرا شدن اين پروژه براي حفاظت اين اثر ثبت در فهرست ملي ، افزود :« اجراي برنامه گمانه زني ،حفاظت و تعيين حريم نخستين كاوش پهنه فرهنگي شرق تهران سرانجام اعتبار گرفته و اجرايي مي‌شود.»
وي فصل جديد كاوش دژ گلخندان را فصل مهمي در باستان شناسي استان تهران عنوان كرد و افزود :« امسال سه كاوش دژ گلخندان ، تپه شغالي و قلعه ايرج در تهران اجرايي مي شوند كه همه اين محوطه ها داراي ويژگي هاي منحصر به فردي هستند و مي توانند يافته هاي حايز اهميتي را به جامعه باستان شناسي بيافزايند.»
"علي فرحاني " ، رييس امور پژوهشي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران و سرپرست هيات كاوش دژ گلخندان نيز فصل جديد فعاليت در اين محوطه تاريخي را در راستاي حفاظت ، مرمت و تعيين حريم اين اثر تاريخي برشمرد و ادامه داد :« با اعتباري در حدود 25 تا 30 ميليون تومان براي تعيين حريم ، گمانه زني كه فصل گذشته بنا به دلايل متعددي از جمله نبود اعتبارات انجام نشده است ، امسال با تامين هزينه هاي مورد نياز به بهترين شكل اجرايي شود.»
به گفته وي در اين فصل دژ گلخندان گمانه زني و تعيين حريم مي‌شود و نقشه هاي آن براي تصويب به كميته فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فرستاده مي‌شود تا پس از تصويب اين اثر تاريخي از هر گونه تجاوزي در امان بماند و حمايت قانوني داشته باشد .
فرحاني درباره چگونگي تعيين اين دژ كهن توضيح داد :« در برنامه فصل جديد دژ گلخندان جبهه شمالي و غربي آن گمانه زني شده و ضلع شرقي و جنوبي آن به دليل عوارض طبيعي خود محدود شده و حريم آن مشخص مي‌شود.»
سرپرست هيات كاوش دژ گلخندان با بيان اينكه در حال حاضر گزارش‌هاي فصل نخست اين كاوش به مركز پژوهشكده باستان شناسي و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهرا ارايه شده است افزود :« در گزارش تهيه شده از سوي كارشناسان فصل پيشين كاوش اين دژ تاريخي افزون بر يافته هاي باستان شناسي طرح مرمت و آسيب شناسي اين بناي ارزشمند آماده شد.»
فرحاني برنامه هاي ديگر هيات كاوش پيشين گلخندان را در راستاي حفاظت اين اثر ثبت در فهرست آثار ملي دانست و تصريح كرد :« در حال حاضر آزمايشات متعددي از مواد تشكيل دهنده اين دژ تاريخي با آزمايش هايي همچون XRD و XRS تهيه شده است كه قرار است به يكي از دانشگاه هاي معتبر براي دريافت نتيجه فرستاده شود و در صورت ارايه شدن نتايج كارشناسان مي توانند از مواد و مصالح منحصر به اين بناي تاريخي براي مرمت آن استفاده كنند.»
فرحاني با بيان اينكه حمام قاجاري مجاور اين بناي تاريخي در اين فصل پاكسازي مي‌شود ، افزود:« در حين اجراي پروژه ساماندهي دژ گلخندان ، حمام قاجاري مجاور آن نيز كه ادر حال حاضر رو به ويراني است پاكسازي مي شود .»
به گفته وي قديمي ترين يافته اين دژ تاريخي سكه اي متعلق به قرن دوم هجري بوده كه گفته مي شود براي يك حاكم دوره عباسيان همدوره حكومت مامون است.
وي متعقد است :« اسناد و مدارك تاريخي گوياي آن است كه زندگي از قرن دوم تا 11هجري ادامه يافته و تدوام استقرار ايلخاني را در اين محوطه نشان مي دهد .»
فرحاني با بيان اينكه در 500 متري اين دژ تاريخي امامزاده اي به نام قاسم وجود دارد،افزود:« اين امامزاده تاريخي در ميان گورستان قرار داشته كه از ديرباز تا كنون دفن اموات در آن صورت مي گرفته است.»
به گفته وي در اين فصل كاوش 5 هزار قطعه سفال مورد مطالعه ،بررسي ، طراحي و عكاسي قرار گرفته و انواع سر پيكان هاي فلزي ، قطعات مفرغي ، شيشه ،اشيا سنگي و زينتي كشف شده نيز مطالعه شده است.
فرحاني تهيه بروشور براي شناسايي و معرفي اين بنا به علاقه مندان و دوستداران ميراث فرهنگي ايران را از جمله اقدامات اين فصل كاوش براي گسترش فرهنگ گردشگري دانست .
رييس هيات كاوش گلخندان بر اجراي عمليات مرمت و ساماندهي اين بنا تاكيد كرده و واقع شدن اين قلعه را در موقعيت جغرافياي خاص و آب و هواي مطلوب و مجاورت با حمام و امامزاده قاسم داراي قابليت هاي مناسب گردشگري عنوان كرد.
دژ گلخندان در روستاي گلخندان جديد، دهستان سياه‌رود، بخش مركزي شهرستان تهران، حوزه شرق استان و در 8 كيلومتري جنوب جاده رودهن واقع است.
موقعيت استراتژيك اين دژ به گونه‌اي است كه در نقطه مرتفعي از محل تلاقي دو رودخانه بومهن و رودهن واقع شده است.
فرحاني معتقد است :«در گذشته شرق تهران در نوشته هاي مورخان جز شهر ري به شمار مي رفته است و اكنون اين منطقه جز دماوند و فيروزكوه محسوب مي شود .»
وي اميدوار است پهنه فرهنگي شرق تهران با وجود بيش از 400 اثر تاريخي براي همه جهانيان شناخته شود.
