به گزارش خطوط پروازی،نام شهر سوخته برای بیشتر ایرانیان نامی آشنا است اما تعداد کسانی که از این مکان باستانی ایرانی واقع در زابل اطلاعات کاملی دارند اندک است. شهر سوخته بقایای شهری است به جا مانده از پنج هزار سال پیش که اصول شهرسازی و پیشرفت اهالی آن در صنعت و صنایع دستی و پزشکی حیرت آور است. موقعیت جغرافیایی برای دسترسی به شهر سوخته شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و در حاشیه جاده زابل به زاهدان واقع شده است. اگر 56 کیلومتر از جنوب زابل فاصله بگیریم به تاریخچه شهر سوخته می رسیم. این مکان باستانی در حقیقت بر روی آبرفت رودخانه هیرمند به دریاچه هامون ساخته شده بوده و در دوران خود منطقه ای ساحلی محسوب می شده است در دورانی که با نام دوره برنز شناخته می شود. در 23 ژوئن سال 2014 میلادی و در سی و هشتمین اجلاس یونسکو شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شد. این بنای تاریخی زابلی هفدهمین اثر ثبت شده ایرانی در یونسکو است. امروزه و با توجه به کاوش هایی که صورت گرفته به جرات می توان دیدنی های شهر سوخته را پیشرفته ترین شهر در 5000 سال پیش نامید و به آن بالید. پیشینه کاوش ها و یافته های شهر سوخته اولین اسناد مکتوبی که درباره شهر سوخته می توان یافت باز می گردد به خاطرات کلنل بیت، مامور نظامی بریتانیا که در دوره قاجار سفری به زابل داشته است. کلنل بیت به دلیل وجود خاکستر فراوان در اطراف این منطقه آن را شهر سوخته نامید چون به این نتیجه رسیده بود که این محوطه در اثر آتش سوزی مهیبی از بین رفته و خاکسترهای اطراف از آن دوران به جا مانده است. در سال 1937 میلادی سر اورل اشتین به قصد کاوش، سفری به زابل و شهر سوخته انجام می دهد و مطالب سودمند و مفیدی از این محل یادداشت می کند اما کاوش و تحقیقات اصلی را مارتیسو توزی ایتالیایی به همراه تیم باستان شناسی خود از سال 1346 هجری شمسی آغاز کرد. این تحقیقات تا سال 1357 هجری شمسی و پیروزی انقلاب ادامه داشت و بعد از آن به دست سازمان میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان سپرده شد. آیا این شهر سوخته است؟ همانطور که گفته شد وجود خاکستر فراوان در اطراف این منطقه باستانی باعث شد تا اولین کسانی که پا به این محوطه 5000 ساله گذاشتند آن را شهر سوخته بنامند اما واقعیت چیز دیگری است. ادامه کاوش ها و تحقیقات نشان داده که دلیل افول و میرایی این شهر با تمدن و کهن تغییر مسیر رود هیرمند و در ادامه حمله اقوام همسایه بوده است. در واقع در دیدنی های شهر سوخته شی و ابزاری مبنی بر وجود جنگ افزار نیز کشف نشده و مردمان شهر سوخته زابل در صلح و همدلی در کنار هم زندگی می کرده اند اما دلیل وجود آن همه خاکستر چه بوده است؟ اهالی شهر سوخته زابل مردمانی بوده اند که بر پایه صنعت امرار معاش می کرده اند. کوره های فعال صنعتی از اصلی ترین دلایل وجود خاکستر در شهر سوخته است. در دوران بعد از خرابی و از بین رفتن تمدن شهر سوخته، این مکان مسیر عبور اقوام کوچ نشین بوده و محلی بوده برای اسکان یک یا دو روزه. در این مدت مردمان کوچ نشین برای طبخ غذا اقدام به کندن زمین و روشن کردن آتش می کرده اند که وجود حفره های فراوان طبخ غذا نیز مزید بر علت گشته تا این منطقه، سوخته به نظر بیاید.