به گزارش سفر نیوز،«حالا که چی؟» این عبارتی است که ما ایرانی های نه چندان خوشبین در برابر هر اتفاق مثبتی، به کار می بریم تا نشان دهیم که هیچ وقت نمی‌توانیم چندان رضایتی از تحولات اطرافمان داشته باشیم حتی اگر پای ثبت یکی از بزرگترین شاهکارهای معماری و میراث فرهنگی تهران در فهرست یونسکو در میان باشد.
پس از آن که هفته گذشته کاخ گلستان به عنوان اولین اثر تهرانی و شانزدهمین اثر ایرانی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید، عدم واکنشی مثبت از سوی مردم، هویدا می‌کرد که هنوز آن عبارت «حالا که چی؟» در پس زمینه ذهن‌ها جا خوش کرده‌است. خصوصا که بسیاری از بناهای ثبت شده در این فهرست جهانی، هنوز که هنوز است از تندباد حوادث در امان نیستند و هر از گاهی خبری مبنی بر ویرانی آن‌ها، دل اندک دوستداران میراث فرهنگی کشور را به درد می آورد. حالا اما "محمد حسن طالبیان" که مسئولیت ثبت پرونده کاخ گلستان را - در آخرین اجلاس یونسکو که در کامبوج برگزار شد - بر عهده داشت پس از ورودش به ایران در گفتگو به خبرگزاری میراث فرهنگی به همه آن «حالا که چی»ها پاسخ داده. او که بیش از دو سال از عمرش را صرف تهیه پرونده این کاخ برای ارائه به مجامع جهانی کرده، معتقد است که ثبت گاخ گلستان بهانه‌ای برای توسعه یک بافت تاریخی بزرگ در قلب تهران که شاید زنده کننده یاد «میدان مشق» تاریخی طهران باشد، می‌شود؛ و اگر این طور باشد، دیگر نمی‌توان با عبارت «حالا که چی؟» از کنار این اتفاق بزرگ به راحتی گذشت...
در اجلاس اخیر یونسکو، ما توانستیم کاخ گلستان را به ثبت جهانی درآوریم، چه فعالیت هایی برای رسیدن این پرونده به کامبوج انجام شده بود؟
تمامی فرآیند کاری که برای ثبت کاخ گلستان انجام شده که می‌توان آن را روند ایجاد و تکمیل پرونده، ارسال و ثبت آن در دبیرخانه و ارزیابی آن بوده، بیش از دو سال طول کشیده است منتها در این مدت باید یک سری کارهای زیرساختی برای آماده سازی بنا انجام می‌شد که روند آن احتمالا سال‌های سال طول کشیده است و نمی شود آن را به زمان کوتاهی محدود کرد.
با توجه به این که کاخ گلستان در محدوده‌ای از پایتخت واقع شده که دست‌اندازی‌های تجاری به دلیل حضور بازار بزرگ تهران فراوان است، چطور این امکان فراهم آمد که تمام شرایط برای ثبت اثر فراهم شود؟
از یاد نبریم که اگر ثبت این پرونده در پایتخت را به عنوان یک «اتفاق» به حساب آوریم، این اتفاق برای اولین بار در پایتخت افتاده و آن هم در قلب مرکز تاریخی پایتخت. در طول مسیر آماده‌سازی کاخ گلستان، اصلی‌ترین چالش، ساماندهی حریم بنا بود که ما شاهد فعالیت‌های ارگان‌های مختلف بودیم. ارگان‌هایی در بخش‌های مختلف که با همدلی و همکاری تنگاتنگ در این حوزه هر چه از دست‌شان بر آمد انجام دادند. به اعتقاد من، همین همدلی اولین نتیجه ثبت این پرونده است. در جریان انجام فعالیت‌های آماده سازی بنا، شورای شهر تهران، شهردار، شهرداری‌های مناطق، اداره زیباسازی و ... دوشادوش سازمان میراث فرهنگی فعالیت کرده و باعث شدند که در مدتی کوتاه این حجم کار به نتیجه بنشیند. به تعبیر من رسیدن کاخ گلستان به فهرست یونسکو، بهترین بهانه و هدف بود برای این سازمان‌ها و حتی احساس می‌شد که همه این نهادها به اتفاق نظر می خواهند اصلی ترین مرکز تاریخی پایتخت ارتقای جهانی پیدا کند.
از شهرداری و دیگر سازمان‌های شهری یاد کردید، اما اغلب این طور گفته می‌شود که این سازمان‌ها فعالیت‌های مثبتی در زمینه میراث فرهنگی تهران انجام نمی‌دهند و عملا بعضی از پروژه‌هایشان رویه‌ای غیرکارشناسی دارد.
این موضوع را نمی‌شود به همه فعالیت‌ها تعمیم داد. من معتقدم که درباره ثبت کاخ گلستان ما شاهد یک همدلی کلی میان همه سازمان‌ها بودیم. به عنوان نمونه همین پیاده‌روسازی که در اطراف کاخ شاهد آن هستیم، واقعا یکی از سخت‌ترین فعالیت‌ها در حوزه آماده‌سازی حریم بنا بود که همه می‌دانیم انجامش نیاز به چه تعاملات پیچیده‌ای دارد. اما جالب اینجاست که با وجود همه انتقادها، کاملا به سرعت اتفاق افتاد و نتیجه هم داد. امید ما این است که از همین مسیر به سمت ایجاد یک مرکز تاریخی در قلب تهران برویم و معتقدم این امکان و استعداد بلقوه در این محدوده کاملا مهیاست!
در حال حاضر که این کاخ به ثبت جهانی رسیده، اصلی‌ترین سوال این است که ثبت چنین پرونده‌ای با وجود همه مشکلات چه آینده‌ای برای این بخش از تهران رقم می‌زند؟ آیا می‌توانیم بر اساس تاییدی که از یونسکو گرفته‌ایم به گسترش این بافت تاریخی و تجمیع دیگر آثار مهم در این فهرست امیدوار باشیم یا تنها باید بسنده کنیم به این نکته که ثبت کاخ گلستان می‌تواند اندکی از دست اندازی‌ها در این بافت تاریخی مهم را کاهش دهد؟
من معتقدم که اصلی‌ترین نتیجه ثبت این پرونده همان کار گروهی است که واقعا تا به حال از نبودش رنج می‌بردیم. اما قطعا علاوه بر این موارد چنین اتفاق مهمی، نتایج دیگری هم خواهد داشت. فکر می‌کنم ادامه این فعالیت‌های ساماندهی می‌تواند به مجموعه میدان مشق هم برسد و به این بهانه، موزه‌های تهران در این محدوده سامان بگیرند و ما شاهد یک کریدور بزرگ فرهنگی تاریخی در قلب تهران باشیم. من فکر می‌کنم اگر میزان توجهات به قدم اولی که در این زمینه با ثبت برداشته شده افزایش پیدا کند، می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور محوطه تاریخی‌مان را تا مشق و حتی ناصرخسرو گسترش بدهیم و یک محوطه بزرگ تاریخی در قلب پایتخت به وجود بیاوریم که در دنیا بی‌نظیر باشد.
تا به حال در زمینه ساماندهی موزه‌های این محدوده تلاشی صورت گرفته‌است؟
اصلی‌ترین اتفاقی که در حال حاضر در جریان هستم که دارد پیگیری می‌شود، ایجاد موزه از سوی سازمان‌هایی است که در این محدوده قرار دارند. مثلا قوه قضائیه در حال حاضر در صدد ایجاد موزه‌ای در یکی از بناهایی است که در این محدوده دارد و این اتفاق قطعا از سوی دیگر سازمان‌های واقع در این محدوده هم باید انجام بگیرد، چرا که در این زمینه یک طرح کلی وجود دارد که جز اسناد بالادستی است.
در بخش گردشگری هم می‌توان امیدوار بود که ثبت این پرونده، شرایط گردشگری ورودی را در تهران بهبود ببخشد؟
این پتانسیلی که در مرکز تهران بوده و همواره به دلایل مختلف از آن غفلت داشته‌ایم، حالا می‌تواند به ارزشمندترین بخش توریستی پایتخت بدل شود. واقعیت این است که هر توریستی در لحظه ورود به هر کشوری، قطعا برنامه بازدید از آثار ثبت شده در فهرست یونسکو را دارد و این هم از نتایج غیرقابل چشم پوشی ثبت آثار تاریخی در این فهرست جهانی است.
اما آثاری داشته ایم که در شهرهای دیگر ایران ثبت یونسکو بوده‌اند ولی نتوانسته‌اند هنوز به مقصد مهمی برای گردشگران خارجی بدل شوند؟
تا پیش از این در تهران یک مقصد جهانی نداشتیم. گردشگری اگر به پایتخت می‌آمد، اصلی‌ترین برنامه‌اش بازدید از شهرهایی بود که در آن ها آثار ثبت شده در فهرست یونسکو هستند حالا اما می‌توان ادعا کرد که این مقصد توسط یونسکو برای گردشگران ورودی ما معرفی شده و وقت آن است که از این ظرفیت بیشترین استفاده برده شود. بسیاری از پروازهای خارجی به مقصد فرودگاه امام خمینی تهران انجام می‌شود بنابراین داشتن یک مقصد گردشگری در تهران می‌تواند در جذب مستقیم گردشگر خارجی نتیجه بخش باشد.
در مورد نتایج این ثبت در بخش‌های مختلف صحبت کردید اما همچنان دوستداران میراث فرهنگی نگران نگاه‌های تخریبی به آثاری هستند که حتی در پس از ثبت جهانی گاه گریبان آثار و محوطه‌ها را می‌گیرد.
در مواجهه با هر اثر ثبت شده در فهرست یونسکو، اولین نتیجه‌ای که شاهد آن هستیم در حوزه توجه‌هاست. تبعا، وقتی یک اثر در میراث فرهنگی جهان ثبت می‌شود، توجهات و وسواس‌ها نسبت به آن بیشتر از قبل خواهد شد. ضوابط تاریخی بیشتر از قبل رعایت می‌شوند و این موضوع بر یکپارچگی حفاظت‌ها از آن مجموعه تاثیرگذار خواهد بود. ثبت کاخ گلستان در فهرست یونسکو، بزرگترین دستاورد بین المللی تهران است. اگر نبود توجهات مدیران شهری و سازمان میراث فرهنگی این اثر ثبت نمی‌شد بنابراین برای احترام به تمام آن فعالیت‌ها، باید این نگاه حمایتی همچنان ادامه پیدا کند.
