به گزارش سفر نیوز،در نخستین فصل کاوش و گمانه زنی در تپه پنج پیران لاهیجان بقایایی از یک بنای مذهبی همراه با گورستانی دوره اسلامی کشف شد.
بررسی‌های باستانشناسی در شهرستان لاهیجان و نواحی اطراف آن سابقه تاریخی این منطقه را به هزاره اول قبل ازمیلاد رسانده است. درحال‌حاضر قدیمی‌ترین اثر تاریخی این شهرستان شامل گورستان باستانی قبرستان لنگه در روستای چهلستون (هزاره اول ق.م) و بقایای قلعه دیزبن (قرن سوم وچهارم) در روستای دیزبن می‌شود.
اما کاوش تپه پنج‌پیران اولین فصل کاوش‌های باستان شناسی دوره اسلامی در مناطق جلگه‌ای شرق گیلان محسوب می‌شود و گفته می‌شود بعد از 110 سال فعالیت‌های باستانشناسی در این تپه انجام گرفته است.
«ولی جهانی» سرپرست هیات باستانشناسی در این رابطه به خبرگزاری میراث‌فرهنگی می‌گوید: این تپه تاریخی نخستین بار توسط کارشناسان باستان شناس اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری گیلان در راستای طرح مستند سازی آثار فرهنگی تاریخی استان گیلان در سال 1386 مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت و در همان سال به شماره 20436 تاریخ 12/10/1386 تحت عنوان تپه تاریخی پنج پیران در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
به‌گفته وی، تپه تاریخی پنج‌پیران در مختصات جغرافیایی 37 درجه و 12 دقیقه و 5/3 ثانیه عرض شمالی و 49 درجه و 59 دقیقه و 5/29 ثانیه طول شرقی نسبت به سطح آب دریاهای آزاد قرار دارد و در حدود 5/1 متر از سطح زمین های اطراف بلندتر است. تپه‌‌ای تقریباً مسطح و سطح آن پوشیده از گیاهان انبوه همراه با خار و خاشاک و درختان آزاد است که حرکت را روی تپه مشکل می‌کند.
نخستین فصل گمانه‌زنی و تعیین حریم ضلع غربی، شرقی و شمال غربی تپه پنج‌پیران در سال 1387 به سرپرستی ولی جهانی انجام شد. او می‌گوید، کاوش‌های باستان شناسی این تپه تاریخی در راستای مجوز صادره از پژوهشکده باستان شناسی در تاریخ 25/ 12/91 به سرپرستی ولی جهانی آغاز و درنهایت سبب شناسایی و کشف بخشی از قدیمی‌ترین گورستان تاریخی و بقایایی از یک بنای مذهبی شود. این بنای مذهبی به‌نظر می‌رسد بقعه یا مسجد قدیمی است.
جهانی می‌گوید: «کاشی‌های معرق و منقوش در اضلاع مختلف، سفالینه‌های مربوط به دوران اسلامی، بخش عمده‌ای از مواد فرهنگی، بقایایی از آثار معماری، و انواع قبور که مربوط به دوران‌های مختلف از این منطقه است. نشاندهنده وجود یک اثر ارزشمند در مناطق جلگه ای گیلان در شهرستان لاهیجان است.
اما او همچنان معتقد است که هرچند مطالعات انجام شده بخشی از کف آجرفرش همراه با کاشی‌های معرق را آشکار کرده اما هم‌اکنون این کاوش‌ها نیمه‌کاره است و برای دستیابی به اطلاعات بیشتر از این محوطه ادامه کاوش‌های باستانشناسی و بررسی‌های بیشتر ضرورت دارد. چراکه تپه تاریخی پنج تپه یکی از قدیمترین آثار تاریخی شهرستان لاهیجان به‌شمار می‌رود.
جهانی همچنین می‌افزاید: «در طول مدت کاوش بیش از 2000 نفر از سایت تاریخی وکاوش‌های باستانشناسی پنج پیران بازدید به عمل آمد. این پروژه با همکاری شهرداری وشورای اسلامی شهر لاهیجان به اجرا در آمد
