به گزارش سفر نیوز،شهر و جزیره کیلوا به‌عنوان اولین دولت‌شهری که توسط شیرازی‌ها در آفریقا تاسیس و در سال ۱۹۸۱ میلادی در فهرست میراث‌جهانی یونسکو به ثبت رسیده، هم‌اکنون در حال نابودی است.
مرتضی رضوانفر عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه گفت: «علی ابن حسن شیرازی و شش فرزند او از قرن ۱۰ میلادی به مدت ۵۰۰ سال چندین دولت‌شهر در شرق آفریقا شامل بخش‌هایی از کشورهای سومالی، کنیا، تانزانیا و موزامبیک، ایجاد کرده و امپراتوری پرافتخار شیرازی‌ها را تاسیس کردند.»
او خاطرنشان کرد: «نهایتا در سال ۱۵۰۲ میلادی پس از شکست از پرتغالی‌ها تمدنی که برای شرق آفریقا، دولت، تجارتِ جهانی، شهرسازی و... نعمات بسیاری به همراه آورده بود، به مرور مسیر نابودی در پیش گرفت.»
این پژوهشگر افزود: «در این میان شهر و جزیره کیلوا بعنوان اولین دولت‌شهری که توسط شیرازی‌ها تاسیس شده با داشتن آثار ارزشمندی از جمله دو مسجد زیبا (مسجد جامع و مسجد کوچک) و دو قصر باشکوه (قصر بزرگ و قصر کوچک) در سال ۱۹۸۱میلادی در فهرست میراث‌جهانی در یونسکو به ثبت رسید.»
او با بیان اینکه یونسکو این جزیره را گواه شاخصی برای گسترش اسلام در شرق آفریقا از قرن دهم تا نوزدهم ذکر می‌کند تصریح کرد: « ابن بطوطه نیز در سال ۱۳۳۱م با دیدار از این جزیره، آن را یکی از زیباترین شهرهای جهان نامیده است.»
رضوانفر در ادامه به قصر بزرگی در این شهر که دارای صد اتاق است، اشاره کرد که تا قرن هجدهم بلندترین ساختمان در شرق افریقا محسوب می‌شده وگفت: «این قصر دارای چند کتیبۀ با ارزش است که در موزۀ برلین نگهداری می‌شود.»
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهار داشت: «متأسفانه به دلیل رسیدگی و حفاظت نشدن از آثار این دولت‌شهر، یونسکو در سال ۲۰۰۴ میلادی این پرونده را در فهرست میراث در خطر قرار داد که پس از آن با حمایت مالی و اقدامات مرمتی توسط چند موسسه بین‌المللی، مجددا در سال ۲۰۱۴ میلادی از فهرست آثار در خطر خارج شد.»
رضوانفر در پایان، وضعیت کنونی آثاراین منطقه را نگران‌کننده دانست و گفت: «این آثار ارزشمند به مرور تبدیل به چند خرابه شده که از نظر کارشناسان یونسکو، عدم رسیدگی، امواج اقیانوس، رطوبت هوا، کشاورزی و وجود احشام در حریم آثار، عاملی برای نابودی این میراث آفرو شیراز (آفریقایی‌شیرازی) شده است.»