پايگاه اطلاع رسانی گردشگری سفر نيوز

[نسخه مخصوص چاپ ]

SAFARNEWS.COM


نمد، نشانه تمدن کهن در دست هنرمندان ایلامی
تاريخ خبر: شنبه، 25 مرداد 1399 ساعت: 15:35
به گزارش سفر نیوز ، نمد از صنایع بسیار قدیمی است که درباره تاریخ و محل پیدایش آن اطلاع دقیقی در دست نیست ولی قدیمی‌ترین نمونه‌هایی که از این هنر و صنعت به‌دست آمده مربوط به دوره هخامنشی است و به‌صورت کفپوش، آویزه دیواری و جل اسب است و از حیث مشخصات فنی و طرح و نقش بسیار جالب و درخور ستایش است. مردم استان ایلام با توجه به سابقه‌ای که در کار دامداری دارند به‌طور گسترده و بیشتر در زمان‌های گذشته به حرفه نمدمالی اشتغال داشته‌اند و جایگاه نمدمالی در استان ایلام در درجه اول در گروه‌های کوچ‌نشین و در درجه دوم در زندگی مردم روستاها قرار دارد. در نمدمالی از خاصیت طبیعی پشم که عبارت است از درهم پیچیدن الیاف آن در اثر رطوبت و فشار، استفاده می‌شود و چون تولید نمد نیاز به قدرت بدنی فراوان دارد در اغلب مناطق ایران نمدمالی به‌وسیله مردان انجام می‌شود و زنان معمولاً در نقش اندازی به مردان کمک می‌کنند. ماده اصلی نمد، پشم گوسفندان به رنگ‌های سفید، قهوه‌ای، سیاه و یا ترکیبی از آن‌ها برای زمینه و ایجاد نقوش است که در بعضی از مناطق پشم زمینه و نقوش را رنگ می‌کنند ولی در ایلام از پشم‌های خودرنگ استفاده می‌شود. برای تهیه یک قطعه نمد، ابتدا یک قطعه کرباس را پهن می‌کنند و روی آن قطعه حصیری که اصطلاحاً قالب می‌نامند می‌گسترانند، این حصیر مشخص‌کننده اندازه نمد است، سپس پشم‌های رنگی را به‌صورت رشته‌هایی درآورده و به شکل نقوش گوناگون که اغلب نمدمالان مانند گنجینه‌ای از پیشینیان خود سینه‌به‌سینه به ارث برده‌اند بر روی حصیر رسم می‌نمایند. وقتی کار نقش‌بندی پایان پذیرفت پشم حلاجی‌شده مخصوص متن را به قطر یکسان روی نقوش می‌ریزند و به‌اندازه مورد لزوم روی پشم‌ها محلول نیم گرم آب و صابون ریخته و آن را به همراه حصیر و کرباس زیزین لوله می‌کنند و با طنابی دور آن را می‌بندند و کار طاقت‌فرسای مالیدن نمد آغاز می‌شود، در این مرحله ضمن وارد کردن ضربه با دست و پا، نمد لوله شده را از این سر به آن سر کارگاه می‌غلتانند و هرچند بار یک مرتبه آن را باز کرده و به آن محلول آب و صابون اضافه می‌کنند تا الیاف آن بهتر درهم روند، ناگفته نماند چون ضمن مالیدن نمد اطراف آن از حدود حصیر فراتر می‌رود، کناره‌های نمد را تا زده و روی نمد برمی‌گردانند و مجدداً نمد را با حصیر و کرباس لوله کرده و عمل مالش نمد ادامه می‌یابد، پس از پایان کار نمدمالی آن را به مدت سه تا چهار روز در فضای باز می‌گذارند تا رطوبتش خشک شود. نقش‌های متداول بر روی نمد در استان ایلام شامل زیگزاگ، شمشیر و تپانچه، زرینه و سیمینه (رنگین‌کمان)، درخت، گنجشک، بز کوهی، گلابی، جقه، پنجه مرغی و ... است. به‌طورکلی نمدمالی از ابتدایی‌ترین شیوه‌های نساجی سنتی است و در ایلام دامداران و صنعتگران این رشته از پشم برای تهیه انواع کف‌پوش‌ها و تن‌پوش استفاده می‌کنند و مزایای فراوانی برای نمد قائل هستند که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون عایق سرما و گرما، از استحکام قابل‌توجهی برخوردار است، انعطاف‌پذیر، ابزار کار برای تهیه آن ساده و مختصر، مواد اولیه آن در دسترس و زمان تهیه آن کوتاه بوده بطوریکه یک روزه تمام می‌شود. امروزه عده کمی نسبت به گذشته به حرفه نمدمالی اشتغال دارند و از جمله دلایل آن می‌توان به فصلی بودن شرایط تولید آن اشاره کرد که از اول تابستان تا ابتدای ماه سوم پاییز به مدت پنج ماه در سال انجام می‌شود و از طرفی می‌توان سختی شرایط کار و پایین بودن قیمت تمام‌شده آن برای تولیدکنندگان در مقایسه با قیمت فروش را از جمله دلایل کم‌رنگ شدن این هنر سنتی برشمارد.