به گزارش خطوط پروازی، بودجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال ۹۸ بیشترین رشد اعتبارات را در بخش «میراث فرهنگی» و کمترین آن را در حوزه «گردشگری» داشته است. همچنین برای نخستین بار ردیف اعتباری با عنوان «حق‌الکشف» در لایحه بودجه ۹۸ درنظر گرفته شده است تا نه تنها از قاچاق آثار تاریخی جلوگیری شود، که با اهدای این مشوق، آثار تاریخی حفظ شوند.
اعتبارات هزینه‌ای بخش امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ معادل ۶۰۹۴ میلیارد تومان و تملکی معادل ۱۹۶۲ میلیارد تومان و جمعا مبلغ ۸۰۵۶ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که سهم سه فصل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معادل ۱۳ درصد به شرح زیر است:
کل اعتبارات سازمان در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ مبلغ ۱۰۵۳ میلیارد تومان است که نسبت به اعتبارات سال ۱۳۹۷ رشدی معادل ۴۱ درصد داشته است.
بررسی‌ها در این لایحه نشان می‌دهد: اعتبار درآمد عمومی: «درآمد حاصل از ورودی موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی» معادل ۳۳ درصد، اعتبار درآمد اختصاصی: «درآمد حاصل از ورودی موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی» معادل ۴۴ درصد و اعتبار ردیف «توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دستی» معادل ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. اعتبار ردیف اشتغال و ترویج صنایع دستی نیز معادل ۳۳ درصد رشد دارد.
اعتبارات «هزینه‌ای» سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ با افزایش در حوزه میراث فرهنگی به میزان ۱۵ درصد، در گردشگری ۳ درصد و صنایع دستی ۴ درصد همراه بوده است که برنامه‌های هدف‌گذاری شده در سه حوزه به این شرح است:
حوزه میراث فرهنگی، تقویت قابل توجه اعتبار برنامه گسترش خدمات موزه‌ای و ایجاد فعالیت جدیدی با عنوان «حمایت از تشویق کاشفان آثار منقول با ارزش تاریخی (حق الکشف)»
در حوزه گردشگری، تقویت اعتبار برنامه جذب گردشگران ورودی به کشور در راستای افزایش عملکرد شاخص جذب گردشگران خارجی با افزایش اعتبار فعالیت‌های برگزاری و شرکت در نمایشگاه‌ها، تبلیغات رسانه‌ای و محیطی داخلی و خارجی، تهیه و توزیع اقلام تبلیغاتی و تقویت اعتبارات مربوط به TSA صورت پذیرفته است.
در حوزه صنایع دستی نیز تقویت اعتبار فعالیت‌های کمک به نوسازی و بهسازی تجهیزات و ابزار کارگاه‌های تولید صنایع دستی، تهیه مواد اولیه و ابزار مورد نیاز واحدها و کارگاه‌های آموزشی و آماده‌سازی و استانداردسازی فضاهای کارگاه‌ها و مراکز آموزشی و مراکز مرتبط و حمایت از برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های مرتبط، تبلیغات، بازاریابی و توسعه تجارت الکترونیک محصولات صنایع دستی، حمایت از عرضه محصولات صنعتگران کم توان مالی و ساماندهی بازارچه‌های صنایع دستی و امکان‌سنجی بازارهای هدف، درنظر گرفته شده است.
مجموع اعتبارات «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای» سازمان شامل (ردیف‌های متفرقه، ردیف درآمد عمومی و خصوصی، ردیف توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری) در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ نسبت به ابلاغ بودجه سال ۹۷ معادل ۱۰۱ درصد رشد داشته است که به تفکیک در حوزه میراث فرهنگی نسبت به ابلاغ سال ۱۳۹۷ معادل ۵۴ درصد و در حوزه سرمایه‌گذاری معادل ۵۵ درصد افزایش داشته است.
اعتبار «تملکی» این سازمان در لایحه بودجه ۱۳۹۸ به تفکیک در حوزه میراث فرهنگی به میزان ۶۱ درصد، سرمایه‌گذاری در گردشگری ۸۸ درصد و صنایع دستی ۷۶ درصد افزایش داشته است که بیشترین تحولات و افزایش اعتبار در این بخش‌ها اتفاق افتاده است:
۱ ـ در حوزه میراث فرهنگی برنامه ایجاد سیستم حفاظتی و ساخت مخازن امن در موزه‌ها و کاخ موزه‌ها با رشد ۷۸۹ درصد، برنامه خرید حریم و ابنیه و اشیاء با ارزش تاریخی با رشد ۲۲۰ درصد، برنامه احداث، تکمیل، تجهیز و مرمت موزه‌ها و کاخ‌ها با رشد ۱۸۳ درصد و برنامه تعمیر و تامین تجهیزات و ماشین‌آلات با رشد ۲۰۰ درصد که عمدتا برای خرید تجهیزات و ملزومات یگان حفاظت بوده، لحاظ شده است.
ـ در حوزه سرمایه‌گذاری گردشگری برنامه مطالعه، شناسایی، امکان‌سنجی و ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز قطب‌ها و محورهای گردشگری با رشد معادل ۱۷۸ درصد و برنامه‌ی مطالعه، شناسایی، امکان‌سنجی و ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز در مناطق نمونه گردشگری با رشدی معادل ۸۳ درصد همراه شده است.
۳ ـ در حوزه صنایع دستی برنامه ایجاد و تجهیز سایت موزه‌ها و کارگاره‌های هنرهای سنتی و تولیدات فرهنگی ملی (شهرها و روستاهای جهانی صنایع دستی) رشدی معادل ۳۰۰ درصد داشته است.
مسعود نوری ـ مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بودجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ با نگاهی به وضعیت بودجه سال ۱۳۹۷، درباره تحولات بودجه‌ای در سال ۱۳۹۸ توضیحاتی داد و افزود: کل اعتبارات مصوب این سازمان در سال ۱۳۹۷ حدود ۷۴۰ میلیارد تومان بود که تا کنون حدود ۴۵ درصد آن تخصیص داده شده است. این اعتبار در دو بخش هزینه می‌شود که بخشی از آن اعتبارات جاری است و شامل حقوق کارمندان، مزایا، فعالیت‌های تخصصی و پشتیبانی و اجرای نمایشگاه‌های داخلی و خارجی در حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌شود.
او ادامه داد: «در بودجه ۹۷ رویکردهای اساسی بیشتر در حوزه‌های بازاریابی و تبلیغات گردشگری، تولید صنایع دستی و کمک به تجهیز و شناساندن صنایع دستی در کشورهای منطقه و صادرات آن متمرکز بود. همچنین روی اشتغال، ترویج صنایع دستی و کاربردی کردن و تبدیل آن به برندی جهانی اقدامات زیادی انجام شد.»
او با اشاره به بودجه این سازمان در سال ۹۸ که با ۴۱ درصد رشد پیش‌بینی شده است، به تشریح برخی از تحولات رخ داده در بخش مرتبط با این لایحه پرداخت و گفت: «در بخش گسترش خدمات موزه‌ای که اعتبار آن از ۲۶ میلیارد تومان به ۳۹ میلیارد تومان رسیده است، فعالیت جدیدی با عنوان «حمایت از تشویق کاشفان آثار منقولِ با ارزش تاریخی» یا همان «حق‌الکشف» تعریف شده و برای نخستین بار اختصاص ردیف اعتباری ویژه برای آن به مجلس پیشنهاد شده است که امیدواریم مصوب شود تا انگیزه‌ای برای جلوگیری از قاچاق آثار میراث فرهنگی باشد.»
او در عین حال تاکید کرد: «تمرکز این بخش از لایحه فقط روی موضوع میراث فرهنگی نیست، چون تمام خدماتی که مثلا در چهار موزه اصلی سعدآباد، نیاوران، گلستان و ملی ارائه می‌شود بیشتر در راستای گردشگری است؛ چرا که در اصل خروجی هزینه‌کرد این اعتبار، جذب و خدمت‌رسانی به گردشگران است.»
نوری یادآور شد: «سال آینده در گردشگری چند کار اساسی انجام می‌شود که ایجاد TSA (حساب اقماری) از آن جمله است، البته این طرح از امسال آغاز شده و در همین راستا با مرکز آمار ایران هم چند جلسه برای سرشماری مراکز و تاسیسات گردشگری برگزار شده است. هرچند که در بودجه امسال اعتباری برای ایجاد حساب اقماری گردشگری پیش‌بینی شده بود اما این پروژه سال آینده به نتیجه می‌رسد.»
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بودجه سال ۹۸ برای جذب ۶ میلیون گردشگر خارجی هدف‌گذاری کرده که ۹۰ میلیارد تومان برای مجموع برنامه‌های این بخش اعتبار پیش‌بینی کرده است. با این حال مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بودجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، فضای گردشگری در کشور را آن‌چنان مناسب و مستعد می‌داند که معتقد است: اگر روند و سیاست درستی اجرا شود می‌توانیم در سال ۱۳۹۸ به ۱۰ میلیون گردشگر دست یابیم.
او افزود: «سال گذشته ۷.۷ میلیارد دلار از گردشگری درآمد حاصل شد. تا مهرماه امسال هم حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار گردشگر به ایران سفر کردند که از بین آن‌ها ۶۸۰ هزار نفر با انگیزه درمان و سلامت این سفر را انجام دادند، گردشگرانی که میانگین هزینه‌کردشان در ایران بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار است.»
او درباره چگونگی محاسبه آمار درآمد گردشگری ایران در حالی که حساب اقماری وجود ندارد، توضیح داد: «آمار هزینه‌کرد گردشگران سلامت یک برآورد کلی از شکل سفر آن‌ها در ایران، در کنار استخراج برخی داده‌ها و اطلاعات از بیمارستان‌های محل مراجعه اتباع خارجی است.»
نوری اظهار کرد: «تعدادی گردشگران ورودی به کشور نیز براساس آمار پلیس مهاجرت اعلام می‌شود، پر واضح است که برخی سفرها از کشورهای همسایه همچون افغانستان با انگیزه مشخص و معمولا برای کار انجام می‌شود، در نتیجه طبیعی است که این آمار را با یک دید نتوان بررسی کرد.»
با وجود آن که در یک سال گذشته سهم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در تولید ناخالص داخلی حدود ۷ درصد اعلام شده است اما مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بودجه این سازمان گفت: «تعیین سهم هر بخش از تولید ناخالص ملی بسیار دشوار است، هرچند سازمان ملی بهره‌وری درحال تهیه و تنظیم آن است. دقیق نبودن این آمارها نیز ناشی از نبود سیستم TSA و نداشتن ضوابط و معماری برای کل تاسیسات گردشگری است، برای همین آمار درستی از گردشگری وجود ندارد، هرچند که از طریق پلیس مهاجرت می‌تواند تعداد گردشگر ورودی را براساس مبداء مشخص کرد اما درآمدها و جزییات دیگر معلوم نیست.»
نوری در ادامه درباره پایه نرخی که برای ارز مورد نیاز بخش گردشگری در بودجه سال ۹۸ درنظر گرفته شده است، توضیح داد: «با توجه به شرایط ارزی که امسال حاکم شد طبیعتا افزایش رخ داده در نرخ تسعیر ارز در بودجه سال ۹۷ لحاظ نشده بود. برای همین به ناگهان یکی از نمایشگاه‌های خارجی ۲۷ هزار دلار هزینه برداشت که ارز مورد نیاز آن با پایه حدود سه هزار تومان محاسبه شده بود اما با نرخ ۱۰ هزار تومان تامین شد. در بودجه ۹۸ با نرخ تسعیر ارز به مبلغ ۵۶۰۰ تومان که دولت تعیین کرده، برای این موضوع پیش‌بینی‌هایی شده است.»
او همچنین یادآور شد: «تمام هزینه‌های نمایشگاه‌های خارجی را سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تامین نمی‌کند بلکه از بخش خصوصی هم کمک می‌گیرد و ترکیبی و مشارکتی این کار را انجام می‌دهد، مثلا سال گذشته این سازمان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان به بخش خصوصی برای شرکت در نمایشگاه آلمان کمک کرد، به حضور هنرمندان ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی صنایع دستی هم کمک می‌کند.»
او گفت: «مساله این است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سنوات گذشته برای برگزاری نمایشگاه صنایع دستی تهران ۴ میلیارد تومان هزینه کرد اما در نهایت به این نتیجه رسید که چرا باید تمام هزینه را بخش دولتی بدهد، وقتی شرکت‌کنندگان خصوصی چند میلیون تومان از محل این نمایشگاه‌ها فروش و درآمد دارند. دولت از صنایع دستی حمایت می‌کند اما چرا باید برای هنرمند آن هم هتل ۵ ستاره بگیرد و هم پول غرفه‌ی نمایشگاهی آن‌ها را بدهد، درحالی‌که درآمدزایی از محل این نمایشگاه ندارد. متاسفانه ذهنیت‌ها بر این است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نمایشگاه‌های گرشگری و صنایع دستی از صفر تا صد باید هزینه کند اما وقتی دولت با این همه مشکل در بودجه مواجه است مجبور است که سیاست انقباضی داشته باشد.»
او اضافه کرد: «ما تمام برنامه‌ها را برای جذب گردشگر مشخص کرده‌ایم، کانون جهانگردی و اتومبیلرانی و سایر شرکت‌های متبوع سازمان باید هم‌راستا با آن هزینه و برای گردشگری ورودی تلاش کنند. باید بروشور و کتاب چاپ کنند، نمایشگاه خارجی برگزار کنند. سازمان در کمک‌رسانی مالی محدودیت دارد، تا همین حالا حدود ۴۵ درصد بودجه را تخصیص داده‌اند که بیشتر آن صرف حقوق و مزایای پرسنل و برنامه‌های پشتیبانی می‌شود، این فقط مشکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیست همه دستگاه‌ها با آن مواجه‌اند. اعتبارات هزینه‌ای سازمان در سال ۹۷ به مبلغ ۲۷۰ میلیارد تومان بود که با تورم امسال ارزش آن یک سوم شده است.»
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بودجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در ادامه درباره رفع مشکلات پرداخت حقوق معوقه کارگران و استادکاران پایگاه‌های ملی و جهانی با توجه به افزایش بودجه‌ای که برای سال ۹۸ پیش‌بینی شده است، توضیح داد: «در حال حاضر شیوه پرداخت حقوق‌ها در این بخش به این شکل است که از محل اعتبارات تملک دارایی در حوزه امانی که به استان ابلاغ می‌شود، دستمزد استادکاران و کارگران این پایگاه‌ها نیز پرداخت می‌شود. در اصل این افراد نیروی انسانی سازمان نیستند، بلکه استادکاران ماهری بوده‌اند که چندین سال است با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کار می‌کند و در دل پروژه تعریف شده‌اند و معمولا قراردادهای سه تا شش ماه و حتی یک سال دارند.»
او افزود: «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گرشگری به خاطر محدودیت‌های قانونی تا کنون نتوانسته این نیروهای انسانی را ساماندهی کند و در ذیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار دهد، چون سازمان اداری و استخدامی کشور نمی‌پذیرد، اما تشکیلات این سازمان درحال تغییر است، با سازمان اداری و استخدامی نیز هماهنگی‌هایی شده، می‌خواهیم تشکیلات جدیدی را برای پایگاه‌های جهانی و ملی تنظیم کنیم که اگر مورد قبول واقع شود، تغییرات اساسی در سیستم تیم پایگاه‌ها ایجاد می‌شود و به سمتی می‌رویم که می‌توانیم این نیروهای ماهر را استخدام کنیم و یا قرارداد بهتری با آن‌ها داشته باشیم.»
نوری گفت: «در حال کار روی این ساختار جدید هستیم که اگر تا یک ماه دیگر آماده شود به سازمان اداری و استخدامی کشور ارائه می‌شود.»