به گزارش خطوط پروازی،انارستان، آبادی زیبا و تاریخی در نزدیکی شهر عقدا در اردکان یزد است که زمانی به واسطه اقامت کاروانیان در کاروانسرای آن شهره بوده و الان به واسطه انارهای خوش مزه و چشمه ی جوشانش نزد اهالی منطقه و گردشگران محبوبیت دارد.
شهر تاریخی عقدا از توابع شهرستان اردکان علاوه بر بناهای دیدنی و کهن، دارای جاذبه های طبیعی چشم نوازی مانند انارستان که در گویش محلی نارستان خوانده می شود است؛ آبادی ای بازمانده از دوران قاجار که چشمه ی جوشانِ آن و انارهای خوشمزه اش، حتی برای لحظه ای هم می تواند دل هر رهگذری را به این زیبایی ها گره زند.
نادر پیری اردکانی، از پژهشگران و تاریخ نویسان اردکانی می گوید: این روستا که وسعتی حدود دو کیلومتر مربع دارد، در فاصله ۱٨ کیلومتری شهر عقدا و ۵۰ کیلومتری مرکز شهرستان اردکان واقع شده است. روستا اگر چه دارای واحدهای مسکونی است ولی غالباً خالی از سکنه هستند و تنها در برخی ایام و ماه های سال مانند روزهای تعطیل و مناسبت های ملی مذهبی، قریب ۱٨ خانوار با جمعیتی حدود 100 نفر در انارستان به دور هم جمع می شوند.
به گفته ی وی، انار در کنار گندم و جو از محصولات اصلی این آبادی است که وجه تسمیه این روستا به عنوان «انارستان» نیز به همین موضوع بازمی گردد.
پیری اردکانی به چشمه آب جوشان این آبادی که در دل کوهی واقع شده است، اشاره و با بیان این که این چشمه در افکار عمومی محلی متبرک به شمار می رود، تصریح می کند: اهالی منطقه معتقد هستند که آب شیرین و گوارای این چشمه با حضور حضرت خضر نبی (ع) در این مکان به جوشش درآمده است لذا به میمنت این اتفاق، هر ساله اقدام به پخت آش نذری می کنند و آب چشمه را نیز شفابخش می دانند.
وی پیشینه این آبادی را بیشتر از روستاهای اطراف مانند «مزرعه نو» و «خلیل آباد» عنوان می کند و وجود کاروانسرای تاریخی واقع در این آبادی را نیز موید همین مسئله می داند.
محسن میرجانی ارجنان، رییس پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی اردکان در مورد سندیت این آبادی به خبرنگار ایسنا می گوید: «انارستان» در واقع یک کلاته به شمار می رود که کوچک تر از آبادی محسوب می شود و در ابتدا نیز فاقد مکانی برای سکونت بوده است.
وی با اشاره به این که بر اساس اسناد موجود، «انارستان» به عنوان یک استراحتگاه برای کاروانیان و مردم منطقه به شمار می رفته است، در این باره تصریح می کند: در وهله نخست کاروان سرای این کلاته مورد توجه بوده ولی سپس با توجه به رونق تولید انار در منطقه، به مرور زمان به انارستان معروف شده و به تدریج نیز سکونت برخی اهالی آبادی های اطراف در آن اتفاق افتاده است.
این مورخ و باستان شناس اردکانی، قدمت انارستان را مربوط به دوره قاجاریه، ذکر و اضافه می کند: البته کاروانسرای انارستان قدیمی تر و مربوط به دوره صفویه و در اصل یک مجموعه بین راهی منفرد در گلوگاه جغرافیایی منطقه بوده که قدمت این کلاته را نیز ارزشمند کرده است.
رییس سابق اداره میراث فرهنگی اردکان از آجر به عنوان ساختار معماری کاروانسرای تاریخی انارستان یاد می کند و می گوید: شاخص ترین اثر تزئیناتی این مجموعه، مربوط به چارسوق داخلی و گچ بری های کاروانسراست که آن را از نظر معماری نیز به عنوان بنای شاخص منطقه مطرح کرده است.
