آرامگاه فیلسوف بزرگ جهان در همدانابو علی سینا
شنبه، 26 آبان 1397     ساعت: 09:21
به گزارش خطوط پروازی،فیلسوفی که به معنای واقعی، «جهانی» بود؛ اروپایی ها او را به نام اَوِسینا می شناختند و پیش از رنسانس کتاب های او را در دانشگاه هایشان تدریس می کردند. این دانشمند بزرگ در ایران رشد کرد و پرورش یافت. سرانجام در سن ۵۸ سالگی در همدان از دنیا رفت. امروزه مقبره او درهمدان مورد توجه ایران‌دوستان و علاقمندان به تاریخ علم و فرهنگ است. گردشگرانی که به همدان سفر می کنند پیش از دیدن غار علیصدر، هگمتانه، گنج نامه و سایر دیدنی های آنجا، نخست به دیدار فیلسوف و پزشک بزرگ ایرانی شرف یاب می شوند. در ادامه به نکاتی شنیدنی درباره زندگی و آرامگاه ابوعلی سینا پرداخته ایم. نکاتی که شاید تا به حال نشنیده باشید.زندگی و آثار ابوعلی سینا: ابوعلی سینا در سال ۳۵۹ هجری به دنیا آمد یعنی حدود قرن نهم میلادی. محل تولد او در بخارا بود؛ همانجایی که در شعر بسیاری از شاعران ما آمده و امروز در ازبکستان است. این شهر روزگاری دراز جزو سرزمینِ ایران به شمار می رفته است. هنوز نیز در آنجا زبان فارسی رایج است. ابوعلی سینا در ۵ دهه عمرش آثار بسیار زیادی در فلسفه، طب و حتی شعر بر جای گذاشت. شاید همیشه برایتان سوال باشد که چرا در گذشته دانشمندان این همه علوم را با هم فرا می گرفتند و در همه سرآمد می شدند. علت آن است که در گذشته علوم به شکل امروز تخصصی نبود. کسی که به دنبال علم می رفت معمولا باید مجموعه ای از علوم را که شامل علوم ادبی و علوم عقلی بود فرامی گرفت. علومی مثل فلسفه، منطق، ریاضیات و… جزو علوم عقلی و علومی مثل ادب و تاریخ و … جزو علوم نقلی به شمار می رفت. به دانشمندی که همه این علوم را می دانست حکیم گفته می شد. یک حکیم معمولا هم پزشکی می دانست همه مجموعه ای از علوم دیگر را. ابن سینا نیز حکیم بود و تبحر و نبوغ او بیشتر در فلسفه و پزشکی بود. چون امروز روز فلسفه است بگذارید همینقدر اشاره کنیم که دانشمندان مسلمانِ آن روزگار که در رأسشان ایرانیان بودند فلسفه یونان یعنی فلسفه ارسطو وسقراط و افلاطون را ترجمه کردند. بعد از آن با شرح و تفسیر این آثار تحولی در دنیای علم و فلسفه پدید آوردند. بعدها این علوم را به اروپا منتقل کرده و زمینه ای برای پیدایش علوم جدید شدند. ابوعلی سینا نیز چنین نقشی به عهده داشت. آثاری که او در زمینه فلسفه از خود به جای گذاشت همگی تولید علمی به شمار می رفت. شفا و قانون ابوعلی سینا: اغلب مردم دو کتاب مشهور ابوعلی سینا یعنی شفا و قانون را می شناسند ولی درباره موضوع این دو کتاب دچار اشتباه می شوند. یکی از این دو درباره فلسفه و منطق، و دیگری درباره پزشکی است. برای اینکه اشتباه نکنید باید بدانید که نام این دو کتاب برعکسِ محتوایشان است؛ یعنی قانون درباره طب و شفا درباره فلسفه است. اسم کامل کتابِ پزشکی ابوعلی سینا «القانون فی الطب» یعنی قوانین پزشکی است. جالب اینکه این روزها با وجود تخصصی شدن علم پزشکی طب سنتی و طب اسلامی نیز رواج زیادی پیدا کرده و خیلی از علاقمندان به این موضوع دوباره به کتاب قانون مراجعه می کنند و بر اساس آن نسخه هایی برای انواع بیماری ها تجویز می کنند. ازدواج ابوعلی سینا: یک نکته دیگر را نیز در پرانتز بگوییم و بعد به سراغ معرفی آرامگاه این حکیم بزرگ برویم. اشتباهی رایج که ما درباره ابوعلی سینا مرتکب می شویم، موضوع ازدواج اوست. دلیل آن هم شاید سریال «بوعلی سینا» باشد که در سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. در این فیلم ابوعلی سینا همسری مهربان داشت که در زندگی همراه و شریک او بود. اما محققان چیز دیگری می گویند؛ برخی معتقدند ابوعلی سینا به دلیل کثرت تحقیقات و سفرهای علمی هرگز ازدواج نکرد و این نظر، دلایلِ علمی بسیار زیادی دارد. البته او به زنان علاقه داشت و از رابطه با زنان پرهیز نمی کرد ولی هیچ گاه همسری دائمی اختیار نکرد و دلیل آن را هم نداشتن تمکن مالی و وقت کافی مطرح می کرد. آرامگاه ابوعلی سینا: آرامگاه هم اکنون در وسط میدان بزرگ بوعلی در مرکز شهر همدان قرار دارد. یعنی شبیه گنبد سبز مشهد که مقبره ای در وسط میدان به شمار می رود. با این تفاوت که میدان بوعلی بسیار بزرگ تر و نوع معماری بنای آن نیز بسیار متفاوت است. این آرامگاه طی سال ها چندین بار تغییر کرده و در نهایت به شکل امروزی در آمده است. بنای کنونی را باید با بنای گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس مقایسه کرد چرا که الگوی اصلی آرامگاه فعلی همین بنا بوده است. تصویر زیر نمایی از گنبد قابوس است: آرامگاه ابوعلی سینا: آرامگاه هم اکنون در وسط میدان بزرگ بوعلی در مرکز شهر همدان قرار دارد. یعنی شبیه گنبد سبز مشهد که مقبره ای در وسط میدان به شمار می رود. با این تفاوت که میدان بوعلی بسیار بزرگ تر و نوع معماری بنای آن نیز بسیار متفاوت است. این آرامگاه طی سال ها چندین بار تغییر کرده و در نهایت به شکل امروزی در آمده است. بنای کنونی را باید با بنای گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس مقایسه کرد چرا که الگوی اصلی آرامگاه فعلی همین بنا بوده است. تصویر زیر نمایی از گنبد قابوس است: در سال ۱۳۲۴ انجمن آثار ملی ایران تصمیم گرفت بنایی جدید و فاخر مناسب با مقام و مرتبه این دانشمند بزرگ در آنجا احداث کند. فراخوانی داده شد و بسیاری از معماران و مهندسان در آن شرکت کردند. این گروه به دنبال طرحی بود که هم جدید باشد هم از معماری سنتی ایرانی الگو گرفته باشد. نهایتا طرح مهندس هوشنگ سیحون پذیرفته شد چون ایشان بر آن بود که از گنبد قابوس، یکی از بزرگ ترین شاهکارهای معماری زمان خودِ ابوعلی سینا الهام بگیرد. قابوس‌بن‌وشمگیر از شاعران و خوشنویسان بزرگ ایرانی و از امیران حکومت زیاریان در طبرستان وگرگان بود. تفاوت آرامگاه با گنبد قابوس: گنبد قابوس متکی بر ده ستون و پوشیده است ولی آرامگاه ابوعلی سینا ۱۲ ستون دارد و مابین ستون های آن باز است یعنی بنایی محصور به شمار نمی رود. می گویند این ۱۲ ستون نشان از ۱۲ دانش و شاخه ای از علم است که ابو علی در آن تبحر داشته است. تفاوت دیگر این است که گنبد قابوس از نظر ابعاد دوبرابر آرامگاه ابن سیناست. جمجمه ابن سینا: در جریان تخریب و بازسازی مقبره ابوعلی سینا و دوستش ابوسعید، بخش های باقیمانده از استخوان های آن ها بیرون آورده شد تا در بنای جدید دوباره قرار بگیرد. جمجمه ابوعلی سینا در بین آن استخوان ها اهمیت زیادی پیدا کرد. این جمجمه بعد از هزار سال همچنان سالم مانده بود. از این جمجمه تصویری تهیه شد که هم اکنون در موزه آرامگاه ابوعلی سینا در معرض دید عموم قرار دارد. هنرمندان از روی این جمجمه به طراحی چهره ای جدید از ابن سینا پرداختند و پس از آن مجسمه ای از روی این تصویر جدید ساخته شد که در میدان بوعلی در کنار آرامگاه ابوعلی سینا قرار گرفته است. پیش از پیدا شدن این جمجمه تصویری دیگر در کتاب ها از ابن سینا وجود داشت که با توجه به تحقیقات جدید معلوم شد آن تصویر متعلق به ابوعلی سینا نبوده است.