به گزارش خطوط پروازی،روز جهانی گردشگری که شعار امسال آن «گردشگری و تحول دیجیتال» بود درحالی سپری شد که به نظر می رسد نگاه به روز و تحول خواهانه مبتنی بر دیجیتال در صنعت گردشگری کشور چندان مورد توجه قرار نگرفته و مغفول مانده است.
با این وجود کارشناسان بر این باور هستند که در مقطع کنونی و با توجه به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی کشور که صنعت گردشگری می تواند در آن نقش یک ناجی را ایفا کند، فرصت هایی برای ایجاد این تحولات دیجیتالی فراهم است که بهره گیری از آنها برای ثمربخش کردن فعالیت های موجود در صنعت گردشگری به عنوان ناجی اقتصاد کشور ضرورت دارد: از «دیجیتال سازی سازوکارهای بازاریابی و تبلیغات» و «حمایت از استارت آپ ها» که معمولا در زمینه دیجیتال دست به نوآوری می زنند گرفته، تا بهره گیری از ارزهای رمزنگاری شده همچون بیت کوین برای انجام مبادلات مالی در توریسم کشور به عنوان اقدامی به روز و پیشرو که اثر تحریم ها در حوزه مالی را به حداقل می رساند.
ضرورت تحول در بازاریابی دیجیتالی
یکی از حوزه هایی که تحولات دیجیتالی آن را دچار دگرگونی های گسترده کرده است، بازاریابی است. صنعت گردشگری یک کشور برای توسعه نیاز به بازاریابی هدفمند و گسترده دارد تا از این رهگذر، امکان جذب گردشگر از دیگر کشورهای جهان فراهم شود. از آنجا که این صنعت ماهیتی فرامرزی دارد، بازاریابی دیجیتال در آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بر اساس داده های موجود و در سال ۲۰۱۵ میلادی، سهم هزینه های بازاریابی دیجیتال از کل بازاریابی جهان در حدود ۳۵ درصد بوده که این رقم در سال ۲۰۱۷ به نزدیک ۴۵ درصد رسید؛ ارقامی که نشان می دهد بازاریابی دیجیتال به سرعت در حال تسخیر بازاریابی به شیوه سنتی است.
پیش تر و در گزارشی، «دنیای اقتصاد» در بررسی چالش های پیش روی توسعه بازاریابی دیجیتال در گردشگری ایران، با استناد به دیدگاه کارشناسان و فعالان این حوزه، ضعف های مدیریتی موجود را در موارد «فقدان برنامه ریزی های بلندمدت برای جذب مشتری»، «بسترهای ناکارآمد فعالیت های اینترنتی و دیجیتال در کشور»، «فرصت سوزی در نمایشگاه های بین المللی گردشگری»، «عدم ساماندهی یک پرتال جامع برای گردشگری ایران» و «فقدان یک سامانه آماری صریح به عنوان نخستین ابزار نیازسنجی از جامعه گردشگران ورودی» فهرست کرد. همچنین «دانش محدود و ناکافی»، «ردپای حضور تفکر سنتی در حوزه مدرن بازاریابی دیجیتال» و «عدم شکل گیری چرخه تبادل نظر با مشتری و گرفتن بازخورد» از جمله مواردی بودند که به عنوان ضعف های عمده بنگاه های فعال در صنعت گردشگری کشور جهت بهره گیری از فرصت بازاریابی دیجیتال مطرح شد.
به باور کارشناسان، این روزها و درپی خروج آمریکا از توافق هسته ای، موجی از اخبار منفی پیرامون ایران در رسانه های پرنفوذ غربی شکل گرفته و به این ترتیب برای اینکه بازاریابی و تبلیغ برای سفر به ایران موثر واقع شود، نیاز است که گردشگری کشور بیش از هرزمانی به ابزارهای کارآمد و بهینه تبلیغات و بازاریابی مسلح باشد؛ از همین رو بهره گیری از الگوهای موفق و موثر بازاریابی دیجیتال باید در دستورکار بنگاه های فعال و مدیریت گردشگری کشور قرار بگیرد.
لزوم حمایت از استارت آپ ها
در همین حال، یکی از مواردی که به آن به عنوان یکی از موانع موجود بر سر راه پا گرفتن بازاریابی دیجیتال در گردشگری کشور اشاره شد، «ردپای حضور تفکر سنتی در حوزه مدرن بازاریابی دیجیتال» بود که به نظر می رسد این تفکر سنتی مقاومتی کلان تر و آن هم در مواجهه با استارت آپ ها، کسب وکارهای نوپا و نوظهور و هرآنچه که در خارج اسلوب و الگوی تجاری سنتی در صنعت گردشگری قرار می گیرد، وجود دارد.
فضای اقتصاد ایران در سال های اخیر، شاهد ظهور تعداد قابل توجهی استارت آپ، وب سایت و کسب و کارهای نوپای مرتبط با سفر و گردشگری بود که هرکدام کم وبیش بهره ای از تحولات دیجیتالی شکل گرفته از عصر کنونی می برند و برخی از آنها نیز با استقبال قابل توجهی از جانب مشتریان این حوزه روبه رو هستند؛ اما با این وجود گاهی مقاومت تفکر سنتی در برابر توسعه این کسب وکارهای نوپا و نوظهور حاشیه ساز می شود و عده ای بر این باور هستند که اقدامی همچون فیلترینگ ۱۸۰ وب سایت مربوط به استارت آپ های فعال در حوزه گردشگری در هفته های گذشته، نمونه ای از این مورد است.
چنین برخوردهایی مستقل از دلایلی که برای آن عنوان می شود، در ذات خود اثر منفی قابل توجهی بر توسعه کسب وکارهای نوپا و استارت آپ ها خواهد گذاشت؛ چراکه حیات و توسعه این بنگاه های کوچک در گرو جذب سرمایه است و استمرار چنین برخوردهایی در فضای تجاری کشور موجب می شود که امنیت سرمایه گذاری به شدت کاهش پیدا کرده و به دلیل چالش ها و مخاطرات موجود، ریسک سرمایه گذاری در استارت آپ هایی که هرکدام با بهره گیری از فرصت های دیجیتالی موجود دست به نوآوری می زنند، به شدت افزایش پیدا کند.
این درحالی است که نهادهایی همچون سازمان ملل تلاش های گسترده ای برای جلب توجه دولت ها به موضوع ایجاد امنیت در فضای سرمایه گذاری و خصوصا سرمایه گذاری در کسب وکارهای نوپا و استارت آپ ها انجام می دهند؛ نکته ای که در پیام دبیرکل سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی گردشگری نیز مورد تاکید قرار گرفت.
آنتونیو گوترش در بخشی از این پیام با تاکید بر لزوم حمایت از کسب وکارهای نوپا که در صنعت گردشگری و با بهره گیری از فناوری های دیجیتالی جدید دست به نوآوری می زنند، تصریح کرد: دولت ها می توانند با معرفی و متصل کردن سرمایه گذاران به کسب و کارهای نوپای گردشگری به ایجاد نوآوری، کارآفرینی، افزایش سطح اشتغال و شکل گیری یک بخش گردشگری واقعا فراگیر کمک کنند. با پشتیبانی از این فناوری های دیجیتالی در گردشگری است که شیوه سفر کردن ما می تواند به گونه ای تغییر کند که اثرات مخرب محیط زیستی توریسم به حداقل برسد و همگان از ارمغان منافع حاصل از صنعت گردشگری بهره مند شوند.
توجه به کانال مالی دیجیتال
اما یکی از مهم ترین چالش هایی که این روزها گریبان صنعت گردشگری کشور را گرفته، مساله تحریم ها است که مبادلات مالی بنگاه های کشور با خارج از ایران را با مشکلاتی مواجه کرده است. هرچند با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم های این کشور، دیگر کشورهای باقی مانده در این توافق به دنبال ایجاد سازوکاری هستند تا با استفاده از آن به مبادلات مالی با ایران ادامه دهند، اما کارشناسان بر این باورند که راه حل های موثر دیگری نیز وجود دارد که می تواند صنعت گردشگری کشور را از این بن بست مالی خارج کند. آنها استفاده از ارزهای رمزنگاری شده همچون بیت کوین برای انجام مبادلات مالی را سرآمد این آلترناتیوها عنوان می کنند که بهره گیری از آن علاوه بر به حداقل رساندن اثر تحریم ها در حوزه مالی و انتقال پول، معضل دیرینه حمل پول توسط مسافران ورودی به کشور را نیز می تواند حل کند.
از آنجا که عموما گردشگران خارجی در کشورهای خود و سایر کشورها عادت به استفاده از کارت های اعتباری همچون «ویزا کارت» و «مسترکارت» دارند، به دلیل عدم اتصال ایران به این شبکه جهانی ناچار به حمل پول نقد هستند که این مساله امنیت سفر آنان را با چالشی جدید روبه رو می کند. از این رو و در کشور، کارشناسان بر استفاده از ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین در حوزه گردشگری تاکید می کنند که به عنوان یکی از نوین ترین سازوکارهای دیجیتالی در جهان، امتحان موفق خود را در صنعت گردشگری کشورهایی همچون ژاپن، تایوان، هاوایی، مالت و برخی کشورهای حوزه کارائیب پس داده است.
دولت می تواند با فراهم کردن بستر بهره گیری از این سازوکار مدرن مالی و دیجیتالی در گردشگری کشور و رواج استفاده از این ارزهای رمزنگاری شده و بهره گیری فراگیرتر از آنها، از فشار تقاضا بر ارزهای عمده ای همچون دلار و یورو نیز بکاهد تا به این ترتیب علاوه بر خارج کردن توریسم کشور از رکود، قدری بر آرامش بازار پرنوسان ارز کشور نیز افزوده شود. حالا به نظر می رسد مسیر توسعه گردشگری بیش از هر زمان دیگری از امکانات دیجیتالی می گذرد؛ مسیری که قرار گرفتن در خارج از آن، این توسعه را تحت الشعاع قرار می دهد.
