به‌گزارش سفرنیوز، سیدهادی احمدی‌رویینی مشاور معاونت میراث‌فرهنگی کشور و پژوهشگر میراث‌فرهنگی، در برنامه «چشم شب روشن» که روز چهارشنبه 21 تیر 96، از شبکه چهار صداوسیما پخش شده، با اشاره به جایگاه تاریخی جاده ابریشم، گفت: «اگر به‌شکل ادبی به مفهوم راه نگاه کنیم، راه یک خط فرضی است بین مبدأ و مقصد. وقتی از راه صحبت می‌کنیم در ذهن شنونده یک خط ترسیم می‌شود که یک سری مختصات جغرافیایی دارد.»
این پژوهشگر تاریخی در مورد اهمیت جایگاه راه در طول تاریخ گفت: «راه فراورده‌ای تاریخی است که در بستر تاریخ شکل گرفته است. اگر به اولین راه‌های تاریخی بنگریم راه‌های کوچ‌نشینان بوده که بشر برای دسترس به منابع و زمین انتخاب کرده است. این شکل اولیه و مفهومی است که موجب پدید آمدن راه شده است.»
او در ادامه گفت: «راه ابریشم نام جدیدی است که بر یک مفهوم کهن گذاشته شده است. این مفهوم را یک جغرافی‌دان، تاریخ‌دان و محقق آلمانی برگزیده است. او بین 1850 تا 1870 در این محدوده سفرهای زیادی داشت. چندین بار به چین و ایران سفر کرد. این در حالی بود که در آن زمان راه ابریشم هنوز زنده بود. این محقق آلمانی تحت‌تأثیر نوع دادوستدها و اتفاقاتی که در این راه دید در سال 1877 در کتابی نوشت که اینجا را ”راه ابریشم“ نام‌گذاری می‌کنم. این اولین بار بود که کسی این محور جغرافیایی را با این نام می‌خواند.»
احمدی‌رویینی در ادامه گفت: «در قرن بیستم، وقتی برندسازی به‌وجود آمد، چین و ژاپن اولین کشورهایی بودند که از این نام استفاده کردند و از این کار مقاصد تجاری داشتند. درواقع، این مفهوم تاریخی کاربرد تجاری پیدا کرد. درواقع، این نام‌گذاری روی این منطقه جغرافیایی نوعی دیپلماسی تاریخی و جغرافیایی بوده است.»
او افزود: «”راه ابریشم“ به‌عنوان یک بستر تاریخی و تجاری از دوران قبل از هخامنشیان وجود داشته؛ برای مثال، ابزارهایی در نیشابور و دامغان از هزاره‌های قبل‌ازمیلاد پیدا شده که از تبادل فرهنگی و تجاری در این راه از هزاران سال قبل حکایت دارد. این تبادلات به‌شکلی ادامه پیدا کرده که تبدیل به یک سازمان اداری و تجاری پیشرفته‌تر شده است.»
مشاور معاونت میراث‌فرهنگی کشور تأکید کرد: «مردم تیزهوش خطه و فلات ایران از این راه به‌عنوان یک فرصت اقتصادی استفاده می‌کردند. برای بهره‌برداری بهتر از ”راه ابریشم“ دست به سازمان‌دهی زده و یک سری خدمات به مسافران داده‌اند. این کارها در طول قرن‌ها باعث شده که این راه موجب رونق گرفتن تجارت در ایران شود. این تجارت سود سرشاری نصیب ایرانیان کرده است.»
او در ادامه گفت: «با اینکه در بسیاری از این نقاط ایران امکان کشاورزی پیشرفته وجود نداشته، مردم ایران با تیزهوشی از فرصت تجارت استفاده کرده و ثروت فراهم آورده‌اند و با همین ثروت توانسته‌اند حتی آب را به این مناطق نیمه‌خشک بیاورند و شهرهای باشکوهی با معماری زیبا بسازند. این‌همه مرهون تیزهوشی ایرانیان در استفاده از راه تجاری ابریشم بوده است.»
احمدی‌رویینی افزود:«از منظر فرهنگی تعامل و انتقال فرهنگ‌ها و حتی توسعه فرهنگ به‌وسیله کاروانیان و تجار صورت می‌گرفته و از جنبه اقتصادی و بازرگانی اشیائی مانند صدف، عقیق و فیروزه و سنگ لاجورد که هم‌اکنون در محوطه‌های تاریخی ایران یافت می‌شود از طریق همین مسیر ردوبدل می‌شده است.»
این پژوهشگر میراث‌فرهنگی ادامه داد: «ساکنان ایران با استفاده از راه ابریشم توانسته‌اند دست به آمایش سرزمینی در ایران بزنند. درواقع یک سری نیاز در شرق ایران و یک سری نیاز در غرب ایران وجود داشته و ایرانیان با استفاده از این فرصت توانسته‌اند یک آمایش سرزمینی در ایران به‌وجود بیاورند. ابریشم تنها کالایی نبوده که در این مسیر دادوستد می‌شده بلکه هزاران کالا در این جاده جا‌به‌جا می‌شده است.»
او افزود: «”جاده ابریشم“ شاهراهی 10هزارکیلومتری بوده که شرق را به‌عنوان مهم‌ترین راه مواصلاتی دنیای قدیم به غرب متصل می‌کرده و کاربردهای نظامی و سیاسی نیز داشته است. شریان اصلی ”جاده ابریشم“ از چین شروع شده و از طریق سمرقند و بخارا به مرو و ترکمنستان رفته و تا سرخس، نیشابور، سبزوار، قومس و شهر ری ادامه داشته است.»
احمدی‌رویینی در انتها گفت: «به‌دلیل حضور چند کشور و گستردگی آثار در این مسیر، پرونده ثبت‌جهانی ”راه ابریشم“ باز است و هر سال کشورها در اجلاس‌های یونسکو می‌توانند اثری از ”راه ابریشم“ را ثبت‌جهانی کنند.»
