به‌گزارش سفرنیوز، احمد محیط طباطبایی در کارگاه آموزشی راهنمایی موزه برای مخاطب کودک و نوجوان گفت: «میراث فرهنگی یعنی ارزش هویتی یک فرد در جامعه و لازم است که برنامه‌های درسی منطبق بر میراث‌فرهنگی تدوین شوند.»
به‌گفته رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم)، اگرچه موزه‌ها برای حفظ گذشته هستند، اما هدف آن‌ها آینده است، درنتیجه مخاطب اصلی موزه‌ها کودکان هستند.
محیط‌طباطبایی با اشاره به اینکه در دوره‌های مختلف توجه به کودک دستخوش تغییراتی شده است گفت: «یکی از آخرین دوره‌های شکوفایی توجه به کودکان دهه 40 شمسی بود، دوره‌ای که بسیاری از فعالیت‌های امروز ما در این حوزه مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و تصویرگری کتاب کودک ریشه در آن دارد.»
او با اشاره به اینکه در هیچ جامعه‌ای موزه‌ها به‌لحاظ اقتصادی خودکفا نیستند گفت: «واقعیت این است که درآمد موزه‌ها در سطح جامعه است و بازگشت درآمد از کل جامعه به موزه حقی است که موزه‌ها کسب کرده‌اند، چراکه وجود یک موزه در یک محل باعث رونق اقتصادی خواهد شد.»
او در ادامه سخنانش به ایجاد بخش کودک در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در سه سال پیش اشاره کرد و افزود: «در این مدت نگاه به کودکان در کل موزه‌های کشور، نگاهی روبه‌رشد بوده و از نظر کیفی و کمّی شاهد حرکت خوبی بوده‌ایم.»
محیط‌طباطبایی گفت: «کمیته ملی موزه‌های ایران در سه سال گذشته توجه به کودک را به‌عنوان یک شاخصه مهم در موزه جدا کرده، درحالی‌که این شاخصه شاید حتی در شورای بین‌المللی هم به‌درستی مجزا نشده باشد.»
اختصاص یک بخش به کودکان در تمامی موزه‌ها
علیرضا قلی‌نژاد، عضو ایکوم، نیز در سخنانی اظهار کرد: «همه موزه‌ها باید یک بخش یا اتاق را به کودکان اختصاص دهند، مکانی که مفاهیم موزه‌ای را با وسایلی مبتنی بر بازی و آموزش به کودکان بیاموزند و از رنگ و علایم و نشانه‌ها برای انتقال پیام‌های بصری مناسب به آن‌ها استفاده کنند.»
او درباره ویژگی‌های موزه کودک گفت: «موزه کودک باید راهنمای مخصوص داشته باشد و موزه‌دارها باید از مراحل رشد روانی و جسمی کودکان آگاه باشند.»
او در ادامه بر لزوم ارتباط موزه کودک با مدارس و محله تأکید کرد و افزود: «بلیت موزه باید مناسب کودک باشد و فضای موزه به‌گونه‌ای طراحی شود که کودک به‌همراه خانواده در آن حضور یابد.»
او از موزه بروکلین به‌عنوان نخستین موزه کودک در دنیا نام برد و گفت: «بزرگ‌ترین و کامل‌ترین موزه کودک در دنیا موزه شیکاگو با فضایی به‌وسعت 80هزار مترمربع است و تأکید آن بر آموزش همراه با بازی است.»
او همچنین از موزه دیترویت در میشگان نام برد و گفت که در این موزه 2میلیون سوژه برای دیدن و 900هزار شیء وجود دارد.
ارتباط اشیای موزه‌ای با کودکان
مریم خاکپور، کارشناس هنر و آموزش در حوزه کودک و نوجوان، با تأکید بر اینکه بسیاری از یادگیری‌ها در موزه برای کودکان عمیق‌تر می‌شود، تشکیل یک انجمن متشکل از موزه‌دارها را برای تبادل و ثبت تجربه‌های ورود کودکان به موزه‌ها پیشنهاد داد.
او با تأکید بر اینکه یادگیری فقط مختص مدرسه نیست گفت: «یکی از مهم‌ترین نکاتی که در امر یادگیری بسیار تأثیرگذار است توجه به تفاوت‌های بین‌فردی بچه‌هاست. وظیفه ما به‌عنوان مربی، والدین، موزه‌دار، معلم و غیره شناخت تفاوت‌های بین‌فردی برای کمک به یادگیری بهتر کودکان است.»
او در ادامه اظهار کرد: «هر کودک شخصیت و تجربه‌ها و الگوی یادگیری خاص خود را دارد. بنابراین بهتر است موزه‌دار، به‌جای اینکه با یک برنامه ازپیش‌تعیین‌شده شروع به صحبت و معرفی اشیا موزه کند، به کودک کمی فرصت بدهد و توجه کند که کدام بخش از موزه برای کودک جالب‌تر است و سپس از همان قسمت توضیحاتش را آغاز کند.»
او موزه را یک کلاس درس برای بچه‌ها دانست و تأکید کرد: «تک‌تک اشیا و آثار موزه می‌توانند به‌نوعی به زندگی کودکان مربوط باشند، و موزه‌دار باید با هوشیاری این ارتباط را بشناسد و از آن‌ها برای آموزش کودکان استفاده کند؛ برای مثال، می‌توان با کمک مجسمه ونوس و مقایسه آن با عروسک‌های باربی امروزی برای کودکان توضیح داد که چگونه مفهوم و تعریف زیبایی در طی دوره‌های مختلف دستخوش تغییر شده است.»
او خاطرنشان کرد: «همه اتفاق‌هایی که در محله، شهر و کشور و در یک کلام در اجتماع می‌افتند به‌نوعی بخشی از فرایند یادگیری کودکان محسوب می‌شوند و به‌جای نادیده گرفتنشان باید به‌عنوان یک فرصت آموزشی به آن‌ها نگاه کرد.»
مریم خاکپور با اشاره به اینکه امروزه در آموزش‌های نوین به همه ابعاد وجودی یک کودک توجه می شود گفت: «متأسفانه ما در این زمینه موفق نبوده‌ایم و به همین دلیل نتیجه سیستم آموزشی ما تربیت انسان‌های تک‌بعدی است.»
او گفت: «کودکان نباید به موزه‌ها به‌عنوان جایی برای وقت‌گذرانی و فرار از درس و مدرسه نگاه کنند، بلکه موزه‌ها باید به محلی تبدیل شوند که آنچه را که کودکان در مدرسه می‌آموزند در موزه ببینند و به‌عبارت بهتر، ادامه آموزش مدارس باید در موزه‌ها دنبال شود.»
او افزود: «گاهی حتی می‌توان از فضای موزه به‌عنوان کلاس درس استفاده کرد؛ برای نمونه، برگزاری کلاس درس ادبیات در موزه عروسک‌ها به‌طور حتم برای بچه‌ها دلنشین و آموزنده خواهد بود.»
ثبت تجربه ورود کودکان به موزه‌ها
خاکپور در ادامه پیشنهاد داد: «یک انجمن متشکل از موزه‌دارها برای تبادل و ثبت تجربه‌های ورود کودکان به موزه‌ها تشکیل شود.»
او تأکید کرد: «موزه‌دارها باید در هنگام خروج کودکانی که به بازدید گروهی از موزه آمده‌اند مستقیم به چشم تک‌تک کودکان نگاه کنند و به آن‌ها یادآوری کنند که می‌توانند روزهای دیگر همراه خانواده خود برای بازدید از موزه بیایند و به آن‌ها بروشورهای لازم را بدهند.»
او با تأکید به اینکه موزه‌دارها باید با زبانی ساده و فهم‌پذیر برای کودکان بخش‌های مختلف موزه را توضیح بدهند گفت: «هنگامی که کودک از شما سؤالی می‌کند، سعی کنید قامتتان را خم کنید و با او همقد شوید و از زاویه‌دید او به شیء نگاه کنید و پاسخش را بدهید.»
او با اشاره به ضرورت توضیح قوانین موزه برای بچه‌ها، خاطرنشان کرد: «گاهی لازم است موزه‌دار بارها و بارها با صبر و حوصله قوانین را به بچه‌ها گوشزد کند. نباید فراموش کنیم که کودکان از طریق تکرار و تمرین یاد می‌گیرند.»
کارگاه آموزشی راهنمایان موزه برای مخاطب کودک و نوجوان در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و با همکاری دفتر کودک‌ونوجوان و کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) با حضور 50 نفر از کارشناسان مختلف در حوزه های موزه‌داری، راهنمای موزه، گردشگری و مربی کودک برگزار شد.
