به گزارش سفر نیوز ، شهر هخامنشی در حلقه چاه‌نیمه‌هاحریم‌دهانه غلامان شهر هخامنشی استان سیستان و بلوچستان سر به زیر آب فرو برد. سال‌ها قبل، ساخت دریاچه مصنوعی یا چاه‌نیمه 4 در غرب محوطه دهانه غلامان با هدف آبرسانی به مردم شرایطی را فراهم آورد تا یکبار دیگر تاریخ امپراتوری هخامنشی به قعر دریاچه فرو رود تا زندگی از تپش نیفتد.
چاه نیمه‌ها، گویی چشمان درشت پرآبی هستند که قرن‌هاست در حریم دهانه غلامان سوسو می‌زنند و در سکوت بیابان چشم از چشم بزرگترین امپراتوری هخامنشی ایران برنمی‌دارند.
«چاه نیمه‌ها» دریاچه‌های مصنوعی چهارگانه‌ای هستند که اطراف دهانه غلامان و در منطقه شرق زابل ساخته شده‌اند و در اصطلاح محلی به چاه نیمه معروف هستند. گفته می‌شود، چاه نیمه‌های 1 و 2 و 3 چاله‌های طبیعی هستند که از طریق رود هیرمند آبگیری می‌شوند. این 3 چاه نیمه در دهه پنجاه شمسی ساخته شدند و اوایل دهه شصت آبگیری شدند.
اما چاه‌نیمه شماره 4 در قسمت غربی محوطه دهانه غلامان سالیان اخیر احداث شد. پروژه‌ای که بخشی از ساختارهای سایت محوطه باستانی دهانه غلامان را از بین برد. هر چند که بسیاری از باستان‌شناسان با احداث چاه‌نیمه‌ها به‌دلیل خشکسالی و بی‌آبی منطقه مخالفتی ندارند اما چند گمانه مختصر در غرب محوطه و عدم کشف آثار و سپس ساخت چاه نیمه در این بخش سبب شد 10 کیلومتر از کانال 11 کیلومتری هخامنشی به‌زیر آب رود.
یکی از باستان‌شناسان سیستان و بلوچستان، به 4 چاه نیمه در حریم دهانه غلامان اشاره می‌کند و می‌گوید: چاه نیمه شماره 3 در شرق و جنوب دهانه غلامان واقع شده که به‌نظر می‌رسد مکان این چاه‌نیمه‌ها از دوره هخامنشیان مورد استفاده قرار می‌گرفته، اما احداث چاه‌نیمه 4 در غرب محوطه در سال 1385 تا 1387 به‌منظور آبرسانی به مردم ایجاد شد.
این باستان‌شناس در رابطه با میزان خسارت یا تخریب آثار با آبگیری چاه‌نیمه شماره4 می‌افزاید: ساخت این چاه نیمه باعث شد که قسمتی از شهر هخامنشی از بین برود. در واقع از کانال آب 11 کیلومتری هخامنشی نزدیک به 10 کیلومتر به‌زیر آب رفته است اما درخصوص تخریب به‌طور دقیق نمی‌توان پاسخ داد ساختاری از بین رفته یا نه چراکه بررسی صورت نگرفته است.
آبگیری چاه نیمه شماره 4 اما پرسش‌های بسیاری را میان کارشناسان برانگیخت. اینکه به‌جز حریم دهانه غلامان، مکان دیگری قابلیت آبگیری و آبرسانی به مردم را نداشته است؟ کارشناسان می‌گویند: اگر به تصاویر هوایی دقت شود شاید در جنوب چاه نیمه شماره 3 امکان احداث چاه نیمه شماره 4 نبوده است. در شرق چاه نیمه شماره 1 به‌دلیل محدودیتی که در منطقه مرزی ایران و افغانستان وجود داشت احداث آن میسر نبود. از انتهای چاه‌نیمه شماره 2 تا مرز افغانستان 300 متر و از چاه نیمه شماره 3 تا مرز 1200 متر فاصله داشته، درواقع این محدودیت مرزی با افزایش آب و گسترش چاه‌نیمه‌ها قطعا امکانپذیر نبوده اما در قسمت جنوب غربی این مشکل کمتر به چشم می‌خورد.
چاه نیمه شماره 4 در سمت چپ قرار دارد و چا ه نیمه شماره 3 در سمت راست
این درحالی است، که قبل از سال 87 و آبگیری و ساخت سد، تیمی از باستان‌شناسان سازمان میراث‌فرهنگی چندین گمانه اکتشافی در غرب محوطه دهانه غلامان را ایجاد کرد‌ه‌اند اما به‌نظر می‌رسد، موفق به دستیابی آثار نشدند. بر همین اساس، نتیجه گزارش‌‌های این باستان‌شناسان منتج به این شد که محوطه خالی از هر گونه اثر تاریخی است. درصورتی‌که دراین قسمت کانال هخامنشی تا سنارود به‌طول 10 کیلومتر امتداد داشته است.
با این‌حال بسیاری از کارشناسان و باستان‌شناسان، هیچ مخالفتی با ساخت چاه‌نیمه‌ها ندارند و معتقدند، احداث دریاچه‌های مصنوعی از بی‌آبی مردم منطقه جلوگیری می‌کند و مانع از مهاجرت‌های بی‌رویه می‌شود. اما ساخت چاه نیمه شماره 4 در واقع تخطئی از قوانین و ضوابط میراث‌فرهنگی بوده است.
از همان زمان (قبل و بعد از انقلاب) که کارشناسان غیرایرانی در این منطقه برای جایابی ساخت چاه نیمه ها فعالیت می‌کردند، باید کارشناسان باستان‌شناسی در کنار آنها قرار می‌گرفتند و در این مهم آنها را یاری می رساندند که امروز این دریاچه های مصنوعی تهدیدی برای یکی از مهمترین محوطه های باستانی ایران نباشد. اما امروز آب از سر گذشته و دیگر نمی توان به تخریب یک دریاچه پرداخت، آن هم در سیستانی که آبی نیست.
چاه‌نیمه شماره 4 که توسط سازمان آب ـ منطقه‌‌ا‌ی ساخته شده است قراربود کل محوطه دهانه غلامان به زیر آب ببرد که با پیگیری‌های استاندار وقت (دکتر دهمرده) قسمت اصلی محوطه از پروژه بیرون کشیده شد. البته به‌جز چاه‌نیمه‌ها درحال‌حاضر در قسمت جنوبی محوطه شاهد تصفیه خانه آب زابل و زاهدان هم هستیم.
